Raport o stanie Zakonu Kaznodziejskiego (tzw. Relatio) przygotowany przez Mistrza Zakonu, Gerarda Timonera OP na Kapitułę Generalną w Krakowie

Wezwanie Jubileuszu

Policzysz sobie siedem lat szabatowych, to jest siedem razy po siedem lat, tak że czas siedmiu lat szabatowych będzie obejmował czterdzieści dziewięć lat.  Dziesiątego dnia siódmego miesiąca zadmiesz w róg. W Dniu Przebłagania zadmiecie w róg w całej waszej ziemi. Będziecie święcić pięćdziesiąty rok, obwieścicie wyzwolenie w kraju dla wszystkich jego mieszkańców. Będzie to dla was jubileusz – każdy z was powróci do swej własności i każdy powróci do swego rodu. Cały ten rok pięćdziesiąty będzie dla was rokiem jubileuszowym – nie będziecie siać, nie będziecie żąć tego, co urośnie, nie będziecie zbierać nie obciętych winogron, bo to będzie dla was jubileusz, to będzie dla was rzecz święta. Wolno wam jednak będzie jeść to, co urośnie na polu
(Kpł 25, 8-12).

Zakon obchodzi Kapitułę Generalną w Krakowie w Roku Jubileuszowym Pańskim 2025

1. Księga Kapłańska mówi nam, że Rok Święty ma dwa ważne cele: powrót do swojej rodziny oraz wejście w szabat. Tak więc jubileusz jest przede wszystkim zaproszeniem do „powrotu” do Pana (nawrócenia i odnowy); dla nas, dominikanów, to także „powrót” do charyzmatu, który otrzymał Dominik, do odnowienia naszego zobowiązania do głoszenia Ewangelii tak, jak czynił to Dominik. Drugie zaproszenie to wejście w szabat, by „odpocząć w Bogu”. Paradoksalnie, głoszenie Ewangelii to wymagające i niekończące się zadanie, od którego nie możemy „odpocząć”. Czym zatem jest ten odpoczynek? Jezus zaprasza nas: „Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię. Weźcie moje jarzmo na siebie i uczcie się ode Mnie, bo jestem cichy i pokorny sercem, a znajdziecie ukojenie dla dusz waszych” (Mt 11,28-29). Jubileuszowy „odpoczynek” nie jest zaprzestaniem działalności, lecz doświadczeniem bliskości i zjednoczenia z Bogiem, który dzieli się z nami swoim „jarzmem”, czyli misją. To ten odpoczynek, o którym pisał św. Augustyn: nasze serce jest niespokojne, dopóki nie spocznie w Bogu.

Wspomnienie Kapituły Generalnej w Madonna dell’Arco

2. W ubiegłym roku, 2024, wspominaliśmy  50. rocznicę Kapituły Generalnej w Madonna dell’Arco, kapituły, która zatwierdziła Konstytucje Zakonu po Soborze Watykańskim II – rozpoczętej w River Forest w 1968 r., a zatwierdzonej w Tallaght w 1971 r. Ówczesny Mistrz Zakonu, Aniceto Fernández, smutno odnotował w swojej relacji, że Zakon stracił około 2000 braci w latach 1963–1974, tzn. w 1963 r. było 10 150 braci, a w momencie pisania raportu było ich 7 952. Świadomy podziałów i niepewności w Kościele po Soborze Watykańskim II, nowo wybrany Mistrz, Vincent de Couesnongle, wezwał Zakon do odwagi wobec przyszłości!

3. Uczestnicy Kapituły napisali list do braci i sióstr Zakonu w sprawie „aktualnych problemów (de problematibus hodiernis), które mogą wpływać na życie i pracę Zakonu”.

4. Świat opisywany przez uczestników Kapituły pięćdziesiąt lat temu wydaje się nam dziś przerażająco znajomy: „świat naznaczony podziałami i wojną…”. Patrząc wtedy na Kościół, mówili: „Kościół musi mieć ewangeliczne oblicze. Ale wiemy, jak bardzo ludzkie słabości go obciążają! W związku z tym pojawia się dla nas bardzo ważne pytanie: jakiego Kościoła chcemy? Czy chcemy Kościoła potężnego, bogatego i silnego, który przypomina władze tego świata? Czy też chcemy Kościoła służebnego, w którym działanie Ducha i charyzmaty, którymi buduje On wspólnotę wiernych, nie są blokowane ani zniekształcane przez sztywność ludzkich instytucji?” (AKG 1974, 253 II, 2).

5. Wobec tych wyzwań uczestnicy Kapituły stwierdzili, że Zakon będzie współtworzył Kościół poprzez charyzmat otrzymany od Dominika: „Nie możemy być prorokami Królestwa, jeśli nasze głoszenie nie jest zarówno życiem, jak i słowem. Ewangeliczna forma życia, którą wybrał Dominik, nie jest dodatkiem do naszej misji apostolskiej – przeciwnie, jest jej niezbędnym fundamentem, bez którego nasze przesłanie byłoby pozbawione wiarygodności; nasza forma życia jest sama w sobie głoszeniem” (forma vitae jam est in actu praedicatio) (AKG 1974, 253 II, 3). Uważam, że to stwierdzenie powinno być punktem wyjścia do dyskusji nad powracającymi tematami naszych ostatnich kapituł generalnych: powołaniem braci współpracowników, strukturą konwentualną, restrukturyzacją, „autentyczną formacją dominikańską” itd.

Wybacz, że przerywamy Ci lekturę. Mamy do Ciebie prośbę. Jeśli dominikanie, czyli bracia Zakonu Kaznodziejskiego, są Ci bliscy, pomódl się w intencji Kapituły Generalnej.

Zapraszamy Cię do wypełnienia formularza poniżej, a przez to do wylosowania konkretnego uczestnika Kapituły i modlitwy za niego.

Przez najbliższy czas będziemy wysyłać Ci informacje z życia Kapituły i materiały, które pomogą Ci poznać dominikanów.

Życie dominikańskie jako niezbędny fundament naszej misji apostolskiej

6. Ewangeliczne forma życia, którą wybrał Dominik, jest niezbędnym fundamentem, a nie dodatkiem do naszej misji apostolskiej. Życie dominikańskie ma różne elementy konstytutywne: konsekracja zakonna, wspólne braterskie życie, życie intelektualne, życie apostolskie itd. W związku z tym wydaje się dziwne, że czasem odczuwamy potrzebę „równoważenia” czy „harmonizowania” życia i misji, jakby mogła istnieć „misja dominikańska” niezakorzeniona i nie zasilana przez „życie dominikańskie” we wszystkich jego integralnych elementach. Często patrzymy na „część”, jakby była „całością” samą w sobie. Albo jakby możliwe było wybranie jednego aspektu życia dominikańskiego i pominięcie innych – na przykład czasem słyszymy, jak niektórzy bracia mówią: „Misja jest najważniejsza i dla jej dobra możemy zrezygnować ze struktur konwentualnych”; albo „Jestem proboszczem, więc muszę mieszkać na plebanii, z dala od klasztoru”; albo: „Kocham głoszenie i nauczanie, ale wolałbym nie żyć we wspólnocie”; albo: „Kocham monastyczny aspekt życia dominikańskiego, ale nie chcę wychodzić z klasztoru, żeby nauczać, głosić czy posługiwać ludziom” itd. Podczas jednej wizytacji kanonicznej starszy brat, który od dawna mieszkał poza konwentem, powiedział mi: „Chcę umrzeć jako dominikanin”. Odpowiedziałem: „Zgadzam się, ale najpierw chcę, żebyś żył jako dominikanin!”. Jesteśmy braćmi kaznodziejami – nie jesteśmy ani mnichami, ani klerykami regularnymi. Jednak wybierając tylko jeden aspekt życia dominikańskiego bez pozostałych elementów konstytutywnych, zmierzamy dryfujemy w stronę jednej lub drugiej formy życia zakonnego.

7. Przez lata trudno nam było zdefiniować życie braci współpracowników; tymczasem „ich” życie zakonne jest tym samym życiem dominikańskim, które „wszyscy” powinniśmy prowadzić, także ci spośród nas, którzy są wyświęceni. Gdy mówimy: „Jestem kapłanem dominikańskim”, to „dominikański” określa nasze kapłaństwo, tzn. nie jesteśmy klerykami regularnymi ani księżmi diecezjalnymi. Zamiast więc w nieskończoność dyskutować o braciach współpracownikach, czy nie powinniśmy raczej rozmawiać o tym, czym jest „kapłaństwo dominikańskie”? Czy można naprawdę powiedzieć, że autentycznie żyję swoim „kapłaństwem dominikańskim” z dala od dominikańskiego życia zakonnego, które prowadzą nasi bracia współpracownicy, albo poza wspólnotą zakonną, lub bez innych elementów dominikańskiego życia zakonnego? Co oznacza bycie dla dominikańskiego zakonnika „współpracownikiem stanu biskupiego” (Presbyterorum Ordinis, 2)?

To nie znaczy, że powinniśmy rezygnować z promowania powołań braci współpracowników; wręcz przeciwnie, powinniśmy dalej całościowo promować powołanie do dominikańskiego życia zakonnego, w którym niektórzy są wyświęceni, a inni nie.

8. Jezus zapytał dwóch uczniów, którzy szli za Nim: „czego szukacie?”. Odpowiedzieli: „gdzie mieszkasz?” (Ποῦ μένεις; J 1,38). Wiemy, że uczniowie nie pytali o „adres” Jezusa, miejsce, gdzie mieszkał. Byli oni poszukiwaczami i chcieli się dowiedzieć nie tyle „gdzie”, ile „jak” Jezus żyje, aby sami mogli odkryć sens własnego życia i żyć według Jego zaproszenia: „Chodźcie, a zobaczycie”. Wiemy, że greckie μένω znaczy „pozostawać, trwać”, co w Nowym Testamencie wyraża trwałą więź z Jezusem.

9. Jesteśmy w Zakonie, ponieważ poszliśmy ścieżką Dominika odpowiadając na wezwanie Jezusa. Wierzymy, że życie dominikańskie w całości, tzn. z zachowaniem integralności wszystkich elementów (życie wspólne, studium, głoszenie, rady ewangeliczne itd.), odpowiada na to, czego szukamy. Ważne jest pełne życie dominikańskie, a nie mury i budynki – jak powiedziała pewna dominikańska mniszka, rozważając nadchodzące zamknięcie swojego klasztoru i przeniesienie do innego miejsca.

10. „Teologia roku jubileuszowego” w Starym Testamencie zostaje dopełniona i uzupełniona przez mesjańskie posłannictwo Jezusa w Nowym Testamencie. W Ewangelii wg św. Łukasza (4,16-21), istotnym elementem inauguracji publicznej działalności Jezusa jest Jego powrót do rodzinnego Nazaretu, do zwyczaju „szabatu w synagodze” oraz do czytania Pisma i głoszenia.

„Duch Pański spoczywa na Mnie,
ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie,
abym ubogim niósł dobrą nowinę,
więźniom głosił wolność,
a niewidomym przejrzenie;
abym uciśnionych odsyłał wolnymi,
abym obwoływał rok łaski od Pana.”

„Dziś spełniły się te słowa Pisma, któreście słyszeli”.

11. Wizja Izajasza spełnia się w mesjaństwie i misji Jezusa. Podobnie, „misja to przede wszystkim to, kim jesteśmy, a dopiero potem – co robimy”. Dominik poprosił papieża Honoriusza III o drobną, ale znaczącą zmianę w bulli z 21 stycznia 1217 r., tzn. o zamianę oryginalnego słowa praedicantes (ci, którzy głoszą) na rzecz rzeczownika praedicatores (kaznodzieje). Tak więc wizja naszego Założyciela realizuje się w kaznodziejach, którzy utworzyli jego Zakon. Naszą misją jest to, kim jesteśmy (kaznodziejami), a nie przede wszystkim to, co robimy (głoszenie). Jesteśmy kaznodziejami nawet wtedy, gdy jesteśmy starzy lub chorzy i nie możemy już przemawiać, jesteśmy kaznodziejami nawet wtedy, gdy jesteśmy młodzi i paraliżuje nas nieśmiałość, jesteśmy kaznodziejami nawet wtedy, gdy nie jesteśmy wyświęceni itd. Głoszenie wcielamy w nasze życie. To jest nasza misja, nasze bycie.

12. Instrukcja Nawrócenie duszpasterskie wspólnoty parafialnej w służbie ewangelizacyjnej misji Kościoła, opublikowana kilka lat temu przez Stolicę Apostolską, stwierdza:

„Wkład, jaki osoby konsekrowane – mężczyźni i kobiety – mogą wnieść w ewangelizacyjną misję wspólnoty parafialnej, wypływa najpierw z ich ‘bycia, czyli ze świadectwa radykalnego naśladowania Chrystusa przez profesję rad ewangelicznych, a dopiero potem z ich ‘działania’, czyli z prac wykonywanych zgodnie z charyzmatem każdego Instytutu.”

Tak więc dla nas, dominikanów, realizujemy propositum Zakonu, czyli głoszenie dla zbawienia dusz, przede wszystkim poprzez naszą wierność życiu dominikańskiemu („bycie”), a dopiero w drugiej kolejności przez różnorodne dzieła głoszenia („działanie„), bo przecież „bycie” z natury wyprzedza działanie (esse est prius natura quam agere – S.Th. III, q. 34, a.2 ad 1).

Wizja i priorytety dla realizacji propositum Ordinis

13. Propositum Ordinis (KKZ I i II), „głoszenie dla zbawienia dusz”, pozostaje niezmienione, lecz jest urzeczywistniane na różne sposoby w żywej tradycji Zakonu, przez czas i przestrzeń, przez bieg historii i rozległość geograficzną. Głoszenie Dominika w gospodzie, nauczanie św. Tomasza z Akwinu na uniwersytecie w Paryżu, malarstwo Fra Angelico we Florencji, działalność Katarzyny ze Sieny we Włoszech, kazania Antoniego Montesinosa na Hispanioli, misja Marcina de Porres w Limie – to konkretne realizacje tego samego propositum, choć nie zawsze identyczne co do formy czy czasem treści. Wszystkie jednak zmierzają do tego samego celu: głoszenia dla zbawienia dusz. Ale jak wygląda dziś to „głoszenie dla zbawienia dusz” w naszych czasach, w różnych prowincjach i wspólnotach Zakonu?

14. „Gdzie nie ma wizji, naród sie psuje!” (por. Prz 29,18). Ufamy Opatrzności Bożej; Ona przewiduje (pro-videre) nasze potrzeby. Jesteśmy jednak także powołani, by w tej Opatrzności uczestniczyć, to znaczy „przewidywać” potrzebę i przewidywać najwłaściwszą odpowiedź. W tym sensie, by konkretnie przewidzieć, jak zamierzamy realizować propositum Ordinis w naszych konkretnych okolicznościach, jest to uczestniczenie w Bożej Opatrzności.

15. Z pewnością mamy „poczucie” wspólnej wizji i priorytetów Zakonu oraz naszych prowincji, lecz często nie formułujemy ich jasno, tak by wszyscy bracia wiedzieli i czuli, że rzeczywiście współpracują w realizacji tej wizji i priorytetów. W efekcie niektórzy bracia uważają, że ich prowincja lub niektóre klasztory nie mają „kultury długoterminowego planowania” lub że są po prostu w „trybie podtrzymywania”. Jasna artykulacja wizji – na przykład „gdzie chcemy być jako prowincja za dziesięć lat” – jest istotna, bo stanowi punkt odniesienia w podejmowaniu decyzji, które zbiorczo prowadzą do realizacji tej wizji. Gdy brakuje wyraźnie sformułowanej wizji i priorytetów w naszych projektach wspólnotowych, brakuje nam podstawowych elementów nadających spójność naszemu wspólnemu działaniu, nie wiemy, dokąd zmierzamy, i nie mamy kryteriów oceny, czy się rozwijamy, czy nie.

16. Wizja i priorytety pomogą prowincji w formacji i studiach uzupełniających braci, którzy będą realizować wizję i służyć priorytetom prowincji. Nasza wizja i priorytety powinny kierować decyzjami o otwieraniu lub zamykaniu obecności dominikańskiej. Niekiedy nasze decyzje są motywowane pojawiającymi się możliwościami, np. biskup jest nam przychylny lub jakiś dobroczyńca chce ofiarować nieruchomość na potrzeby Zakonu itd. Ale czy taka decyzja pomaga nam osiągnąć naszą wizję i priorytety, czy jest tylko rozproszeniem? Z pewnością ważnym kryterium przy ustalaniu priorytetów prowincji jest rozeznanie i podjęcie decyzji, gdzie charyzmat Zakonu może lepiej służyć potrzebom Kościoła (por. KKZ 106 § I).

Bez jasno sformułowanej wizji i priorytetów możemy popaść w którąkolwiek z tych tendencji:

• „SWOTING”: Identyfikacja i reagowanie na mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia bez odniesienia do naszej tożsamości i misji.
• „TRENDING”: Wybieranie projektów w oparciu o to, co jest modne lub popularne.
• „LOBBYING”: Każdy brat opowiada się za swoim ulubionym projektem.
• „ROUTING”: Robienie po prostu więcej tego samego, bez rozważania potrzeby zmiany.
• ANCHORING”: Przywiązanie do sztandarowych programów wielkiego dziedzictwa przeszłości.
• „HERO-ING”: Zaspokajanie największych potrzeb i wymagań bez uwzględniania charyzmatu, możliwości lub zasobów.
• „PODĄŻANIE ZA WPŁYWAMI”: Robienie tego, co fundatorzy i władze chcą, aby organizacja robiła.

Należy zaczynć z wizją celu. „Koniec jest ostatni w kolejności wykonania, ale pierwszy w kolejności intencji” (S.Th. I-II, q.1, resp.1). Zwięzła, ale kompleksowa wizja i priorytety powinny zapewniać jasny kierunek lub „mapę drogową”, która stanowi podstawę ciągłości, nawet w przypadku zmian w przywództwie, i służyć jako podstawa dla projektów wspólnotowych oraz integrować je w spójny „prowincjalny projekt wspólnotowy”.

Misja dominikańska in medio Ecclesiae

17. Zakon służy Kościołowi, którego misją jest „głosić zawsze i wszędzie Ewangelię Jezusa Chrystusa”. Jednak czasem pytamy siebie: czy dominikanie powinni angażować się w duszpasterstwo parafialne? Czy powinni opiekować się sanktuariami i miejscami pielgrzymkowymi? Czy nie powinniśmy być kaznodziejami wędrownymi, głosić tam, gdzie Ewangelia nie była jeszcze zwiastowana? Czy może powinniśmy być stabilnymi profesorami na wydziałach i uniwersytetach?

18. Br. Damian Byrne, 84. Mistrz Zakonu, powiedział: „Jestem bardziej niż kiedykolwiek przekonany, że cztery priorytety Zakonu, sformułowane na Kapitule Generalnej w Quezon City (1977) i powtarzane na kolejnych kapitułach, mają dla nas głębokie i rozwijające się znaczenie. […] Zakorzenione w naszej tradycji, odzwierciedlają całą historię Zakonu. Nie zostały po prostu wymyślone w Quezon City”. To prawda, że cztery priorytety pozostają aktualne do dziś: 

• ewangelizacja kultury poprzez dociekania filozoficzne i teologiczne; 
• katechizacja zsekularyzowanego świata i zlaicyzowanego chrześcijaństwa; 
• sprawiedliwość i pokój na rzecz integralnego wyzwolenia człowieka; 
• wykorzystywanie nowych środków komunikacji społecznej do głoszenia Słowa Bożego. 

Po latach Kapituła Generalna w Avili (1986) określiła pięć granic ewangelizacji, wskazując obszary, w których kaznodzieje muszą nieść światło Ewangelii.: 

• między życiem a śmiercią (wyzwanie sprawiedliwości i pokoju), 
• między człowieczeństwem a dehumanizacją (wyzwanie marginalizacji),
• między doświadczeniem chrześcijańskim (wyzwanie wielkich religii świata), doświadczeniem religijnym (wyzwanie ideologii świeckich) i Kościołem (wyzwanie wobec niekatolickich chrześcijan i sekt), 

Kapituła Generalna w Rzymie zdefiniowała szczególne obszary misyjne. Br. Bruno Cadorè wezwał Zakon do „pogłębiania dialogu między nami o misji kaznodziejskiej i jej źródłach. Wysiłek ten dotyczy trzech głównych obszarów: forów misyjnych umożliwiających braciom pracującym w tych samych dziedzinach apostolskich dialog i refleksję nad wymiarem pastoralnym i teologicznym misji; Procesu Salamanka, który ma promować dialog teologiczny i interdyscyplinarny wobec sytuacji pastoralnych w szczególnie trudnych kontekstach; oraz wykorzystywania kreatywności apostolskiej na „nowym kontynencie” internetu i nowych sieci społecznościowych (Trogir 2013). Wszystko to pozostaje aktualne i ważne dla Zakonu także dzisiaj. Jednak po rozważeniu kontekstu, problemów i strategii złożonej misji ewangelizacyjnej, wzywam Zakon, aby skupił uwagę na „odbiorcach”, osobach, do których kierujemy Ewangelię, w ramach misji Kościoła „nowej (odnowionej) ewangelizacji”. Starając się głębiej rozumieć „publiczność” naszego głoszenia, powinniśmy pamiętać o przykładzie św. Dominika, który „nawrócił się” po nocnej rozmowie z gospodarzem – to doświadczenie stopniowo doprowadziło go do rezygnacji z obiecującej kariery kanonika katedry w Osma i przyjęcia imienia „brat Dominik” (Libellus, 21). Ewangelizacja niesie ze sobą łaskę nawrócenia zarówno dla ewangelizowanych, jak i ewangelizatora. „Kościół jest ewangelizatorem, ale zaczyna od bycia ewangelizowanym” (Evangelii Nuntiandi, 15).

19. Służymy Kościołowi poprzez nasz charyzmat braci kaznodziejów. Od adhortacji Evangelii Nuntiandi (EN, 1975), przez Redemptoris Missio (RM, 1990), Ubicumque et Semper (US, 2010), po Evangelii Gaudium (EG, 2013) Magisterium Kościoła wskazało obszary nowej ewangelizacji, które – moim zdaniem – powinny być systematycznie i świadomie przyjmowane przez Zakon jako priorytety realizacji propositum Ordinis.

20. Proszę Kapitułę Generalną o omówienie i zaproponowanie konkretnych strategii, jak realizować propositum Ordinis w odniesieniu do następujących obszarów:
I. Missio ad Gentes – do tych, którzy jeszcze nie poznali Jezusa (Dz 17,23)
II. Misja pogłębienia wiary wierzących (Łk 1,1-4)
III. Misja wobec tych, którzy odeszli od Kościoła, lub są na jego marginesie (Łk 24,13–32)
IV. Misja wobec młodych (J 6, 5-15)

21. Misja ad gentes, misja św. Pawła wobec tych, którzy jeszcze nie poznali Jezusa: „znalazłem też ołtarz z napisem: “Nieznanemu Bogu”. Ja wam głoszę to, co czcicie, nie znając” (Dz 17,23).

Dziś miejsce misji to już nie tylko to, co daleko od domu – jest także blisko! Często, wychodząc z klasztoru, spotykamy „wielu ludzi, kobiety i dzieci, którzy nie znają radości przyjaźni z Jezusem”. Misja ad gentes to nie tylko zadanie w określonych częściach świata, ale we wszystkich jego zakątkach!

22. Doceniamy braci, którzy są obecni w miejscach missio ad gentes, gdzie Kościół jest jeszcze w fazie zakładania. Jednak Zakon musi także w sposób zamierzony docierać do poszukujących, do tych, którzy jeszcze nie słyszeli ani nie uwierzyli w Chrystusa. Niektóre obszary, w których nasi bracia już pracują, to: obecność i posługa na uniwersytetach, głoszenie na „cyfrowym kontynencie” itd. Choć została ona napisana trzydzieści pięć lat temu, warto ponownie sięgnąć do encykliki Jana Pawła II Redemptoris Missio, by zobaczyć, co konkretnie możemy zrobić w naszych czasach:

„Jest wiele innych „areopagów” współczesnego świata, ku którym winna się kierować działalność misyjna Kościoła. Na przykład zaangażowanie na rzecz pokoju, rozwoju i wyzwolenia ludów, praw człowieka i narodów, przede wszystkim mniejszości, działanie na rzecz kobiety i dziecka, ochrona świata stworzonego, to wszystko dziedziny ludzkiej działalności, które należy rozjaśnić światłem Ewangelii.

Trzeba ponadto przypomnieć bardzo rozległy „areopag” kultury, prac badawczych, stosunków międzynarodowych, które ułatwiają dialog i sprzyjają powstawaniu nowych planów życiowych. Należy uważnie śledzić i angażować się w te współczesne wymagania. Ludzie zdają sobie sprawę, że są jakoby żeglarzami na morzu życia i są powołani do coraz większej jedności i solidarności: rozwiązania problemów życiowych należy rozważać, dyskutować, doświadczać przy współudziale wszystkich. Oto dlaczego międzynarodowe organizacje i kongresy okazują się ważniejsze w licznych dziedzinach życia ludzkiego, od kultury do polityki, od gospodarki do badań naukowych. Chrześcijanie, których życie i praca przebiega w tym wymiarze międzynarodowym, winni zawsze pamiętać o obowiązku dawania świadectwa Ewangelii” (RM, 37).

23. Evangelii Gaudium przypomina się nam, że „Przesłanie skierowane do kultury zakłada także przesłanie kierowane do kultur kręgów zawodowych, naukowych i akademickich. Chodzi o spotkanie między wiarą, rozumem i nauką, mające na celu omówienie i przedyskutowanie wiarygodności, oryginalnej apologetyki, pomagającej w stworzeniu postaw, aby Ewangelia była słuchana przez wszystkich. Jeśli pewne dziedziny nauki i kategorie myślenia są przyjęte w głoszeniu orędzia, te same kategorie stają się narzędziami ewangelizacji; to woda przemieniona w wino. To jest to, co raz przyjęte, nie tylko zostaje odkupione, ale staje się narzędziem Ducha, by oświecić i odnowić świat.” (EG, 132).

Misja ad gentes

24. Misja ad gentes obejmuje również spotkania z wyznawcami innych religii. Dialog międzyreligijny i głoszenie, choć są odrębne, stanowią integralne i uzasadnione aspekty ewangelizacyjnej misji Kościoła: „prawdziwy dialog międzyreligijny ze strony chrześcijanina zakłada pragnienie, by Jezus Chrystus był lepiej poznany, rozpoznany i kochany; głoszenie Jezusa Chrystusa powinno odbywać się w duchu Ewangelii, czyli w duchu dialogu” (Papieska Rada ds. Dialogu Międzyreligijnego, “Dialog i głoszenie” 19 maja 1991, nr 77).

25. Badania demograficzne dotyczące religii znacząco różnią się w zależności od kraju i regionu. Jeden z badaczy stwierdził: „Widoczny jest religijny renesans pokolenia Z. Wierzący w wieku 18–24 lata przeważnie wierzą w Boga, uważają, że ich Bóg jest jedyny, oraz są przekonani, że Bóg kształtuje ich wartości moralne”. Inne badania mówią: „Około jedna trzecia przedstawicieli pokolenia Z (34%) i millenialsów (35%) deklaruje brak przynależności religijnej, w porównaniu do 25% pokolenia X, 19% boomersów i 15% ‘cichego pokolenia’”. Oczywiście badania są tylko narzędziem i mogą wystąpić błędy statystyczne. Warto jednak, by uczestnicy Kapituły podzielili się podczas Kapituły wiedzą o demografii religijnej w swoich prowincjach. To prawda, że nie powinniśmy skupiać się na liczbach, ale głoszenie dla zbawienia dusz oznacza również korzystanie ze wszystkich dostępnych narzędzi, by lepiej realizować naszą misję.

26. Jaka jest konkretnie wizja i jakie są cele, które Zakon powinien sformułować jako drogowskazy dla braci w głoszeniu Ewangelii ad gentes? Jakie będą kryteria, według których Kapituła Generalna w 2028 roku oceni, czy posuwamy się naprzód w tej misji, czy też nie, by można było dokonać właściwych korekt, by głoszenie ad gentes było skuteczniejsze?

Mówi się, że „nie wszystko, co się liczy, da się policzyć”. Musimy jednak mieć pewne obiektywne miary, według których będziemy mogli powiedzieć: „dzięki Bożej łasce, posuwamy się naprzód w naszej misji ad gentes” albo: „nie osiągnęliśmy tego celu, musimy zrewidować metody, podejście itd.”. Pamiętajmy, że „korzeniem każdej ewangelizacji nie jest ludzki plan ekspansji, lecz pragnienie dzielenia się bezcennym darem, którym Bóg obdarzył nas, czyniąc nas uczestnikami własnego życia” (Benedykt XVI, Ubicumque et Semper).

Misja pogłębienia wiary wierzących

27. Misja pogłębienia wiary wierzących – „misja” Łukasza w pisaniu Ewangelii skierowanej do pewnego „Teofila”, „przyjaciela Boga”, który symbolizuje każdego wierzącego, otwierającego się na Boga i pragnącego poznać Ewangelię: „Postanowiłem więc i ja zbadać dokładnie wszystko od pierwszych chwil i opisać ci po kolei, dostojny Teofilu, abyś się mógł przekonać o całkowitej pewności nauk, których ci udzielono.” (por. Łk 1,1-4).

28. Jedno z pytań, które pojawiają się podczas wizytacji, brzmi: „Czy duszpasterstwo parafialne jest właściwym apostolatem dominikańskim?” To prawda, że praca w parafii wiąże nas z określonym miejscem i czyni mniej mobilnymi i wędrownymi. Jednak troska o stabilną wspólnotę, towarzyszenie jej członkom w drodze życia i wiary, jest także formą „wędrowania”. Duszpasterstwo parafialne to nie tylko posługa sakramentalna. To także towarzyszenie ludziom w pogłębianiu ich życia wiary.

W parafii dominikańskiej komunia braci powinna prowadzić do komunii parafii. Z radością zauważam, że w wielu odwiedzanych parafiach bracia realizują „Filary Życia Dominikańskiego” w parafii, tzn. budują poczucie wspólnoty wśród parafian, promują życie studium (czy bracia organizują konferencje, spotkania biblijne itp. dla parafian), modlitwę (czy bracia modlą się razem z parafią, a nie tylko odprawiają dla niej Eucharystię), wreszcie apostolat – kształtowanie parafian tak, by nie byli jedynie biernymi odbiorcami, ale stali się „uczniami-misjonarzami” lub „kontemplatywnymi ewangelizatorami” itd.

Ponieważ „rodzina jest Kościołem domowym”, a rodzice powinni być „pierwszymi głosicielami wiary dla swoich dzieci” (Lumen Gentium, 11), musimy zwracać szczególną uwagę na formację tych „pierwszych głosicieli”. Wiemy, że poważne zerwanie w przekazywaniu wiary kolejnemu pokoleniu następuje, gdy rodzice zaniedbują prowadzenie dzieci do Kościoła.

To, co mówimy o parafii, odnosi się także do innych „stabilnych” instytucji prowadzonych przez braci – szkół, uniwersytetów, duszpasterstw itd. Misja intelektualna Zakonu jest ważna w podejmowaniu dialogu z „intelektualistami, którzy chcą poznać Jezusa Chrystusa w świetle innym niż to, które otrzymali jako dzieci, oraz z wieloma innymi” (EN, 52; Ubicumque et Semper). Oczywiście wiemy, że misja pogłębiania wiary wierzących powinna być zawsze otwarta na misję ad gentes, tzn. parafie muszą docierać do „niezwiązanych”, „poszukujących”; szkoły powinny być uważne i otwarte na niewierzących itd.

Misja spotkania i towarzyszenia tym, którzy odchodzą od Kościoł

29. Misja spotkania i towarzyszenia tym, którzy odchodzą od Kościoła, którzy idą tą samą „drogą”, co dwaj uczniowie oddalający się od Jerozolimy, od wspólnoty wiary, w kierunku Emaus. Ich oczy ich były niejako na uwięzi” i nie rozpoznali Jezusa, który z nimi szedł, ale później rozpoznali Go przy łamaniu chleba i czytaniu Pisma (por. Łk 24,13–32).

30. Sekularyzacja ściśle wiąże się z doświadczeniem z ludźmi, którzy stopniowo oddalają się od praktyk wiary. Utracili umiejętność rozpoznawania Jezusa w Słowie i Sakramencie. Jak możemy ich zaangażować i zaprosić do ponownego spotkania z Jezusem? Jak możemy iść z nimi, rozmawiać, zasiąść do stołu jak Dominik z gospodarzem? Czy jesteśmy gotowi, by – jak Dominik – być „nawróconymi” przez ten dialog, tak jak on zostawił za sobą obiecującą „karierę kościelną” w Osmie po tym spotkaniu?

31. Dwaj uczniowie, którzy odchodzili od Jerozolimy, byli zszokowani ukrzyżowaniem: „Jak to możliwe, że Mesjasz umarł na naszych oczach?” – musieli myśleć. Dziś nie możemy zaprzeczyć, że wiele osób opuszcza Kościół z powodu zgorszenia, jakiego doznali przez różne nadużycia (seksualne, duchowe, psychologiczne) popełnione przez ich duchowych braci i ojców.

32. Co robimy jako Zakon, by zaprosić tych ludzi z powrotem do wspólnoty wiary? Co jeszcze możemy zrobić, by nasze głoszenie (słowem i przykładem) pomogło im rozpoznać Jezusa w Jego zbawczym Słowie i łamaniu chleba? Co powinniśmy zrobić, by rany, które pozwoliły Tomaszowi rozpoznać Zmartwychwstałego – „Pan mój i Bóg mój” – mogły uleczyć rany zawiedzionego zaufania i rozbitych relacji?

33. Jako pielgrzymi idący z Panem, uświadamiamy sobie, że mamy współpielgrzymów – naszych braci i siostry z innych Kościołów chrześcijańskich. Wspieranie dialogu ekumenicznego jest konkretnym sposobem wsłuchiwania się w modlitwę Jezusa „aby wszyscy byli jedno” (J 17,21). Jedność chrześcijan jest kluczowa dla wiarygodności orędzia chrześcijańskiego – „aby świat uwierzył” w Jezusa (J 17,23). Pisma hebrajskie, które Jezus wyjaśniał uczniom w drodze do Emaus, są kluczem do zrozumienia Mesjasza. Choć Żydzi nie mogą uznać Jezusa za Mesjasza, nadal czytamy razem Pisma Hebrajskie i pomagamy sobie wzajemnie w pogłębianiu rozumienia Słowa Bożego (por. EG, 249).

Misja wobec młodzieży

34. Szczególna misja wobec młodzieży, która znajduje się we wszystkich wcześniej wymienionych sytuacjach wiary. Wielu młodych ludzi, nawet w miejscach przesyconych „kulturą chrześcijańską”, wcale nie opuszcza Kościoła – oni do niego jeszcze nigdy nie weszli, bo ich rodzice zdecydowali, że nie będą ich prowadzić do Kościoła!

35. Wielu młodych dziś prawdopodobnie zadaje sobie podobne pytanie, co młodzieniec, który zapytał Jezusa: „Nauczycielu, co dobrego mam czynić, aby otrzymać życie wieczne?” (Mt 19,16). Powinniśmy ich przyjmować i angażować w ich poszukiwania tego, co prawdziwe i dobre. Wierzę, że nasi bracia pracujący w szkołach, duszpasterstwach akademickich czy innych formach posługi wobec młodzieży w parafiach i sanktuariach pełnią misję podobną do apostoła Andrzeja. W pięknej opowieści o rozmnożeniu chleba i ryb (J 6,5-15) Jezus nakarmił tysiące dzięki chłopcu, który ofiarował Mu swoje chleby i ryby, oraz dzięki Andrzejowi, który dostrzegł, że ten chłopiec ma coś do dania. Nie byłoby cudu bez chłopca, a bez Andrzeja jego dar nie trafiłby do Jezusa. Chłopiec nie był głodny tylko chleba, ale chciał zrobić coś dobrego dla innych! Potrzebujemy „Andrzejów”, którzy towarzyszą młodym gotowym dzielić się talentami i darami z Kościołem! Musimy dawać młodym szansę, by doświadczyli radości, jaką my czujemy, służąc Ludowi Bożemu.

36. W tym roku jubileuszowym członek naszej Rodziny Dominikańskiej, bł. Pier Giorgio Frassati, ma być kanonizowany. Ten młody człowiek – nazwany „człowiekiem ośmiu błogosławieństw” – jest niezwykle atrakcyjnym przykładem życia dominikańskiego. Swoją pobożnością i energią wskazuje nam „ku wyżynom” (verso l’alto). Przez jego wstawiennictwo niech wszyscy dominikanie nabiorą świeżego oddechu i z nowym zapałem głoszą Ewangelię młodym, którzy pozostają przyszłością społeczeństwa i nadzieją Kościoła.

Podsumowanie

37. W skrócie: poniżej znajduje się infografika, która pomoże nam zobaczyć nasz charyzmat i misję, zrozumieć wizję i priorytety Zakonu dziś oraz odnaleźć swoje miejsce w realizacji propositum Ordinis we współczesnym Kościele.

Jeśli misja dominikanów, czyli braci Zakonu Kaznodziejskiego, jest Ci bliska, pomódl się w intencji wylosowanego uczestnika Kapituły Generalnej – będziemy wysyłać Ci informacje z życia Kapituły i materiały, które pomogą Ci poznać dominikanów. Kliknij TUTAJ.

Bracia

38. Według statystyk z 2024 roku w Zakonie jest 5145 braci po profesji. Wśród nich znajduje się: 42 biskupów, 3995 prezbiterów, 138 diakonów przejściowych, 13 diakonów stałych, 218 braci współpracowników, 163 kleryków w formacji po profesji uroczystej, 556 kleryków w formacji po profesji czasowej i 20 braci współpracowników w formacji po profesji czasowej. Mamy 170 nowicjuszy kleryków i 1 nowicjusza do braci współpracowników.

W roku 2024 zmarło 111 braci, 25 prezbiterów opuściło Zakon (dyspensa i inkardynacja), 5 braci po profesji uroczystej uzyskało dyspensę, a 44 braci po profesji czasowej opuściło Zakon. 45 braci przebywa na eksklaustracji, a 87 uznanych jest za nieobecnych bezprawnie.

39. Jeśli chodzi o miejsce zamieszkania, 76% braci żyje w 251 konwentach, a 24% w 263 domach. Według grup wiekowych: 11,3% to osoby w wieku 30 lat i mniej; 18,4% – 31–40 lat; 19,3% – 41–50 lat; 16,9% – 51–60 lat; 12,9% – 61–70 lat; 21,2% – 71 lat i więcej.

Bracia są obecni w 35 prowincjach i 6 wiceprowincjach: 3 w Afryce, 5 w regionie Azja-Pacyfik, 17 w Europie i Kanadzie, 6 w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, 4 w USA. Spośród sześciu wiceprowincji: 2 są w Afryce, 2 w Azji-Pacyfiku, 2 w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach. Dziesięć prowincji ma 15 wikariatów prowincjalnych: w Afryce (3), Azji-Pacyfiku (2), Europie i Kanadzie (7), Ameryce Łacińskiej (3).

Kuria Generalna

40. Kuria Generalna to wspólnota, która służy misji Zakonu i przewodzi, towarzysząc Rodzinie Dominikańskiej w wypełnianiu jednej misji. Wyjątkowa misja Zakonu w Kościele jest czytelna od momentu założenia – gdy Dominik posłał braci do studium, do głoszenia i do zakładania wspólnot. Dlatego zbiorową, centralną posługą (diakonia) Kurii Generalnej jest promowanie tej potrójnej misji, choć poszczególni jej członkowie – zgodnie z tytułem swych urzędów – mają także własne, szczegółowe zadania.

41. Wersja Księgi Konstytucji i Zarządzeń z 2024 roku została opublikowana i jest dostępna online. Zawiera wszystkie zmiany wprowadzone do Kapituły Generalnej w Tultenango (2022). Jesteśmy wdzięczni prowincjom Hiszpanii i św. Alberta (USA) za zaktualizowane tłumaczenia na hiszpański i angielski. Mamy nadzieję, że przygotowywane przez prowincję francuską tłumaczenie francuskie wkrótce zostanie opublikowane. Szczególne podziękowania składamy bratu Benjaminowi Earlowi, Prokuratorowi Generalnemu, za czuwanie nad aktualizacją KKZ.

Prokurator Generalny

42. Zakon cieszy się bardzo dobrą opinią, jeśli chodzi o przygotowywanie dokumentów dla różnych dykasterii Stolicy Apostolskiej – i to dzięki obecnemu Prokuratorowi Generalnemu. Załatwia on sprawy w Stolicy Apostolskiej, zwłaszcza w zakresie „pozyskiwania aktów administracyjnych” z różnych dykasterii, z wyjątkiem Dykasterii ds. Kultury i Edukacji oraz Dykasterii ds. Spraw Kanonizacyjnych, które należą do zakresu obowiązków odpowiednio Socjusza ds. Życia Intelektualnego i Postulatora Generalnego. Prokurator Generalny pełni rolę „domowego kanonisty” Kurii Generalnej i zapewnia szybką i fachową pomoc przeorom prowincjalnym, przeoryszom klasztorów i przewodniczącym federacji sióstr klauzurowych Zakonu.

Wizytacje kanoniczne

43. Wizytacje kanoniczne są czasem braterskiego spotkania oraz doświadczeniem Boga, który „nawiedził lud swój” (Łk 1,68). Z powodu ograniczeń podróżniczych wywołanych pandemią, do końca 2025 roku nie zdołam ukończyć wizytacji całego Zakonu (wizytacje będą się odbywać nawet w sierpniu i grudniu!). Wizytacje kanoniczne „domów i członków” (kan. 628 §1) mają dwa ważne momenty dialogu: ze wspólnotą i z poszczególnymi braćmi. Rozmawialiśmy o „światłach” i „cieniach” oraz o tym, jak pomnażać światła i zmniejszać cienie na poziomie konwentu i prowincji. Zastanawialiśmy się także nad teraźniejszością oraz pożądanym stanem przyszłym lub wizją dla prowincji. Zebrane odpowiedzi stają się częścią listu po wizytacji. W ten sposób list z wizytacji uwzględnia głosy zarówno wizytowanych, jak i wizytatorów. Wizytacje mają więc na celu:

• zachęcanie do autorefleksji, samooceny i ciągłego doskonalenia zgodnie z charyzmatem dominikańskim,
• identyfikowanie obszarów rozwoju i wzrostu,
• umacnianie przejrzystości i współodpowiedzialności wśród braci we wspólnym życiu według naszego systemu rządów.

W razie potrzeby podejmowane są decyzje (ordinationes) z terminami, które pozwalają na bliższe towarzyszenie przez Kurię Generalną poprzez socjusza regionalnego. Każdy socjusz regionalny przedstawia raport Kurii Generalnej podczas jednego z jej posiedzeń plenarnych na temat realizacji i postępów działań podejmowanych przez prowincję w celu jej dalszego rozwoju. To zapewnia towarzyszenie prowincji w okresie między wizytacjami.

Druga tura wizytacji będzie skoncentrowana na ocenie, na ile prowincja zrealizowała zadania wskazane przy poprzedniej wizytacji i jak zbliżyła się do stanu pożądanego, określonego w tej wizji. Innymi słowy, cykl wizytacji to cykl samooceny i odnowy celów (re-vision) zgodnie z konkretnym sposobem realizacji propositum Ordinis przez daną prowincję.

Przywództwo służebne

44. Św. Dominik pozostawił Zakonowi wspólnotową formę rządów (KKZ 1 pkt. VI). Skoro bracia mają przyjąć apostolski styl życia, muszą również przyjąć apostolski sposób podejmowania decyzji dla całego Zakonu: „postanowiliśmy bowiem, Duch Święty i my” (Dz 15,28). Niestety, w niektórych częściach Zakonu funkcjonuje dziś pewna forma patronatu/klientelizmu, która utrwala niezdrowe struktury władzy i marginalizuje tych, którzy nie należą do tej nieformalnej sieci patronalno-klienckiej. Bracia zauważają, jak taki system negatywnie wpływa na przydziały, nominacje przełożonych, dopuszczenia do profesji i święceń oraz na wybory. System „patron-klient” wyraźnie podważa nasze wspólnotowe rządy.

45. Przypominamy sobie, że powinniśmy przyjmować model przywództwa określany w ostatnich latach jako „przywództwo służebne”. Choć może to brzmieć paradoksalnie, dla chrześcijan przyjmujemy służebne przywództwo nie po to, by przewodzić, ale by naśladować Jezusa, który „nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć” (Mt 20,28; J 13,1-17). Służebny przywódca służy misji i przewodzi, służąc tym, którzy razem z nim pełnią misję. Pasja do misji pozwala nam przewodzić nawet w trudnych okolicznościach, bo stajemy się sługami powierzonej przez Boga misji. Służba w tym sensie oznacza pełnienie woli Bożej: „nie moja, lecz Tego, który Mnie posłał, wola”. Gdy widzimy siebie jako służebnych przywódców, którzy służą misji i przewodzą przez służbę tym, którzy z nami ją realizują, wtedy dostrzegamy potrzebę zespołu, wspólnoty dzielącej naszą wizję i misję. Jezus najpierw formował i kształcił swoich uczniów, zanim ich posłał głosić Królestwo. Dlatego potencjalni następcy nie zagrażają służebnemu liderowi, bo misja trwa, nawet gdy ktoś inny obejmie stanowisko. Im więcej potencjalnych następców mamy, tym lepiej dla misji. Tylko wtedy mamy pewność, że misja będzie kontynuowana. Nawet gdy już nie pełnimy funkcji, nie czujemy się „bezużyteczni” ani „bez pracy”, bo nadal służymy misji poza kadencją.

Życie braterskie i formacja

46. Instytucja Socjusza ds. Życia Braterskiego i Formacji (KKZ 425 §II) została potwierdzona przez Kapitułę Generalną w Tultenango. Odkąd ten „socjusz przekrojowy” został włączony do Rady Generalnej, Kuria Generalna poświęca większą uwagę sprawom dotyczącym formacji, zarówno początkowej, jak i permanentnej.

Bracia współpracownicy

47. Z radością przyjmuję sprawozdanie Komisji Teologicznej ds. Powołania Brata Współpracownika w Zakonie i w Kościele, która została ukonstytuowana zgodnie z AKG 2019 Biên Hòa, 199. Wierzę, że praca komisji jest znacząca i użyteczna, nie tylko dla naszych braci współpracowników, ale dla wszystkich braci i członków rodziny dominikańskiej. Brat Vivian Boland, przewodniczący komisji, przedstawi uczestnikom Kapituły raport. Dziękujemy jemu i członkom komisji za przekazanie nam owoców ich refleksji teologicznej.

Promocja i pielęgnowanie powołań

48. „Jakże mieli usłyszeć, gdy im nikt nie głosił?” (Rz 10,14). To prawda – każde powołanie jest tajemnicą. To Bóg powołuje i posyła robotników na swoje żniwo. Ale ci, których Bóg powołuje, muszą „usłyszeć to wezwanie wyraźniej”. Prorok Samuel potrzebował kapłana Helego, by zrozumieć, kto go woła. Socjusz ds. życia braterskiego i formacji zorganizował w dniach 17–22 czerwca 2024 r. w Rzymie spotkanie wszystkich promotorów powołań. Uczestnicy dzielili się swoimi refleksjami, strategiami i dobrymi praktykami w zakresie promocji powołań. Aby pogłębić współpracę między promotorami powołań, odbyły się także spotkania regionalne w Afryce i Ameryce Łacińskiej. W pozostałych regionach takie spotkania również się odbędą – przy wsparciu regionalnych socjuszów.

49. Jednym z ważnych zadań każdego brata – nie tylko promotora powołań – jest zapraszanie i towarzyszenie tym, których Bóg powołuje do życia dominikańskiego, aby mogli głębiej poznać i zrozumieć „głos” Boga. Zakłada to oczywiście, że sami jesteśmy z tym głosem zaznajomieni – a ta „znajomość” rodzi się z życia dominikańskiego, które prowadzimy. Zapraszamy ludzi do dołączenia do braci (w szczególności) oraz do Rodziny Dominikańskiej (w ogólności), ponieważ chcemy dzielić się z nimi radością głoszenia Ewangelii, chcemy podzielić się skarbem dominikańskiego życia.

50. Ostatnie Kapituły Generalne wielokrotnie wskazywały, że promocja nowych powołań powinna być jednym z naszych priorytetów, i że należy przeznaczyć na to odpowiednie zasoby – zarówno personalne, jak i materialne. Skoro sam Pan mówi nam: „proście Pana żniwa, aby wyprawił robotników na swoje żniwo” (Mt 9,38), jednym z najważniejszych zadań w promocji powołań jest modlitwa. W odpowiedzi na AKG Tultenango (2022) 189, Socjusz ds. życia braterskiego i formacji oraz Komisja Liturgiczna Zakonu przygotowali Modlitwę o powołania w oficjalnych językach Zakonu.

51. Proszę prowincje, by poważnie zastanowiły się nad najlepszymi sposobami rozwijania wśród braci „kultury promocji powołań”. W duchu „dzielenia się dobrymi praktykami” polecam rozważenie programu zaproponowanego przez radę formacyjną prowincji Hispania.

Formacja formatorów

52. Aby zapewnić braciom będącym w formacji początkowej autentyczną formację dominikańską, konieczne jest posiadanie odpowiednio przygotowanych formatorów (AKG Tultenango, 208). Regularnie odbywają się regionalne kursy formacyjne dla formatorów w Afryce, Azji i Pacyfiku oraz Ameryce Łacińskiej. Spotkania formatorów z prowincji anglojęzycznych po obu stronach Atlantyku, przerwane na czas pandemii COVID-19, zgodnie z zapowiedziami niektórych prowincjałów, zostaną wznowione. W Europie planowane są spotkania formatorów, natomiast formatorzy z prowincji francuskojęzycznych w Europie odbywają regularne spotkania. W październiku 2024 roku CIDALC i CODALC zainaugurowały Dominikańską Szkołę Formatorów dla Rodziny Dominikańskiej, oferującą trzyletni program formacyjny realizowany w formie spotkań online i kursów stacjonarnych. Obecnie do szkoły zapisanych jest 228 formatorów.

Ratio Formationis Particularis (RFP)

53. Wszystkie prowincje przesłały swoje dokumenty Ratio Formationis Particularis, zaktualizowane zgodnie z Ratio Formationis Generalis (2016). Tylko kilka prowincji nie uwzględniło jeszcze uwag Rady Generalnej. Jesteśmy przekonani, że do lipca 2025 roku wszystkie prowincje będą posiadały zatwierdzony dokument RFP.

Życie intelektualne i studium

54. W ostatnich trzech latach działalność Socjusza ds. Życia Intelektualnego koncentrowała się – podobnie jak w poprzednim trzechleciu – na wdrażaniu decyzji ostatniej Kapituły Generalnej w Tultenango. Jednocześnie trwała zwyczajna praca związana z dokumentami przesyłanymi z dominikańskich instytucji akademickich do Dykasterii ds. Kultury i Edukacji, szczególnie w zakresie odnowy statutów wszystkich instytutów afiliowanych zgodnie z nową “Instrukcją o afiliacji”. Proces ten nadal trwa w kilku instytutach – zarówno dominikańskich, jak i afiliowanych do dominikańskich wydziałów kościelnych.

Baza danych i raporty regensów studiów

55. Stale aktualizujemy bazę danych na stronie studium.op.org, dotyczącą instytucji i braci zaangażowanych w dziedzinie studium i życia intelektualnego, zgodnie z prośbą Kapituły Generalnej w Biên Hòa (AKG 2019, 322). W ostatnich latach baza ta została zintegrowana z innymi obszarami systemu danych Zakonu, tak że profil każdej prowincji – w tym dotyczący życia intelektualnego i studium – jest teraz dostępny dla wszystkich prowincjałów, regensów i sekretarzy prowincjalnych. Proces ten realizowany jest we współpracy z Socjuszem ds. Życia Apostolskiego i jego zespołem.

Roczne raporty regensów – sporządzane na podstawie zaktualizowanego kwestionariusza (AKG 2022 Tultenango 227–228) – a także prowincjalne plany studiów uzupełniających (AKG 2022 Tultenango 229; AKG 2019, 328) są dołączane do tej bazy danych, a informacje mogą być aktualizowane online bezpośrednio przez regensów. Na razie dostępna jest również opcja przesyłania danych za pomocą formularza do Sekretariatu ds. Życia Intelektualnego, który zajmuje się ich wprowadzaniem. Odbyło się kilka regionalnych spotkań online z regensami studiów w tej sprawie oraz w innych kwestiach – spotkania te planujemy kontynuować w przyszłości na stałej zasadzie.

Ratio Studiorum Particularis (RSP)

56. Wszystkie prowincje przesłały swoje dokumenty Ratio Studiorum Particularis (RSP), zaktualizowane zgodnie z Ratio Studiorum Generalis (2017). Tylko kilka prowincji nie uwzględniło jeszcze uwag Rady Generalnej. Jesteśmy przekonani, że do lipca 2025 roku wszystkie prowincje będą posiadały zatwierdzony dokument RSP. Zgodnie z zaleceniem AKG 2022 Tultenango, 224, kontynuujemy promowanie wspólnego studium Ratio Studiorum Generalis w wspólnotach formacyjnych i w prowincjach ogólnie.

Studia filozoficzne w formacji początkowej

57. Zgodnie z AKG 2022 Tultenango, 233–234, Mistrz Zakonu powołał komisję do oceny programów studiów filozoficznych w formacji początkowej w poszczególnych prowincjach. Regensów poproszono o przesłanie odpowiednich danych. Proces ten zajął sporo czasu, a w kilku przypadkach konieczne było uzupełnienie informacji, ale ostatecznie wszystkie odpowiedzi zostały otrzymane. Komisja przygotowała raport zawierający ogólne kryteria oraz wstępne propozycje dla każdej prowincji. Prace te są w toku i zmierzają do realizacji postanowień kapituły generalnej.

Dodatki do Ratio Studiorum Generalis

58. Zgodnie z decyzją AKG 2022 Tultenango, 239, Stała Komisja ds. Promocji Studiów wprowadziła do tekstu Ratio Studiorum Generalis (RSG) pewne uzupełnienia. Dotyczą one m.in. nauki języków klasycznych, „formacji w zakresie Katolickiej Nauki Społecznej, zagadnień związanych ze sprawiedliwością i pokojem, prawami człowieka (w tym prawem do życia) oraz troską o stworzenie, wkładu dominikańskiej Szkoły z Salamanki i metodologii procesu salamańskiego”, a także teologicznych podstaw misji oraz miejsca prawa kanonicznego wśród dziedzin należących do dziedzictwa intelektualnego dominikanów (RSG 14; 9bis; 21; 21bis i 22).

Dostęp do formacji intelektualnej w duchu dominikańskim: współpraca i ośrodki studiów (AKG 2022, 300)

59. Zgodnie z wezwaniem ostatniej Kapituły Generalnej do zapewnienia formacji dominikańskiej wszystkim braciom (AKG 2022 Tultenango, 240), Mistrz Zakonu oraz socjusz ds. życia intelektualnego prowadzili rozmowy z prowincjałami i ich radami, regensami studiów oraz komisjami ds. życia intelektualnego na temat sposobów realizacji zarządzenia, zgodnie z którym „jednostki, które nie będą w stanie zapewnić swoim studentom formacji intelektualnej w duchu dominikańskim – zgodnej z KKZ i RSG – w ciągu trzech lat od publikacji tych akt, muszą wysyłać swoich braci w formacji do innych miejsc, aby mogli oni otrzymać pełną i autentyczną formację intelektualną w duchu dominikańskim” (AKG 2022 Tultenango, 245). W niektórych przypadkach współpraca między prowincjami już się odbywa lub jest w trakcie wdrażania.

60. W innych prowincjach rozwiązaniem jest organizowanie dodatkowych kursów dominikańskich dla braci studentów, którzy uczą się w niedominikańskich ośrodkach studiów (por. RSG, 54; 67). Jednym z kluczowych punktów, na którym się koncentrujemy, jest realizacja AKG 2022 Tultenango, 300: „choć nie każdą prowincję stać na własny ośrodek studiów instytucjonalnych, … to każda prowincja [może] mieć przynajmniej jeden ośrodek studiów (zgodnie z definicją z KKZ 91–92 i RSG 40 i 54), w którym tradycja intelektualna dominikanów będzie podtrzymywana, rozwijana i przekazywana kolejnym pokoleniom” (AKG 2004 Kraków 187). Taki ośrodek studiów powinien dysponować minimum trzema braćmi-profesorami, którzy będą nauczać kluczowych aspektów duchowej i intelektualnej tradycji dominikańskiej w jej różnych przejawach, dzieląc się nimi z braćmi w formacji początkowej, Rodziną Dominikańską oraz innymi osobami.

Studia uzupełniające

61. Ostatnia Kapituła Generalna odnowiła wcześniejsze zarządzenie dotyczące prowincjalnego planowania studiów uzupełniających (AKG Biên Hòa 2019, 328; AKG 2022 Tultenango, 229). Cieszymy się, że niektóre prowincje już je realizują, jednak kilka z nich wciąż jeszcze nie wypełniło tego zobowiązania wynikającego z Kapituły Generalnej.

Stypendia

62. Ważnym aspektem realizacji programu studiów uzupełniających jest dostępność stypendiów. Zgodnie z duchem Kapituły Generalnej w Biên Hòa (AKG 2019, 332), stypendia dla braci ze wszystkich regionów Zakonu – ze szczególnym uwzględnieniem braci z Afryki, Ameryki Łacińskiej i Karaibów oraz regionu Azji i Pacyfiku – pozostają jednym z priorytetów. W ostatnich latach fundacja Spem Miram Internationalis oraz hojni darczyńcy przyznali liczne stypendia na konkretne programy realizowane na Uniwersytecie Angelicum (PUST).

Jesteśmy wdzięczni braciom – zwłaszcza rektorowi PUST – którzy dzięki swojej wiedzy i zaangażowaniu zdobyli środki finansowe na ten cel. Dziękujemy również darczyńcom, którzy wierzą, że solidna i gruntowna formacja kaznodziejów i nauczycieli stanowi ważną służbę wobec Kościoła i społeczeństwa.

Różne stypendia oferowane są przez prowincje i instytucje dominikańskie, m.in.:

• DSPT (Oakland, Kalifornia),
• PFIC (Washington, D.C.),
• IDEO (Kair),
• EBAF (Jerozolima),
• Albertinum (Fryburg),
• PUST Angelicum (Rzym).

Więcej informacji można znaleźć na stronie: https://studium.op.org/news-agenda-scholarships/scholarships/

Jesteśmy głęboko wdzięczni wszystkim zaangażowanym i bylibyśmy szczęśliwi, gdyby podobnych programów stypendialnych – obejmujących również inne ośrodki studiów Zakonu – było jeszcze więcej. Dzięki tym stypendiom wielu braci z różnych regionów Zakonu aktualnie realizuje studia uzupełniające w dominikańskich ośrodkach naukowych.

Instytucje akademickie pod bezpośrednią jurysdykcją Mistrza Zakonu

Dla uzyskania pełnego obrazu, poniższe informacje należy odczytywać w powiązaniu z raportami szczegółowymi składanymi przez braci odpowiedzialnych za te instytucje.

PUST – Angelicum

63. Zgodnie z AKG 2022 Tultenango, 258, w ostatnich latach podjęto kolejne kroki w procesie odnowy i wzmocnienia uniwersytetu. Dotyczyły one m.in. zatrudnienia nowych profesorów, utworzenia programów badawczych i stypendialnych oraz powołania Instytutu Relacji Międzyreligijnych przy Wydziale Teologicznym. Wspólnie z rektorem i jego zespołem, kluczową rolę we wzmacnianiu pozycji Angelicum jako wiodącego międzynarodowego uniwersytetu dominikańskiego, służącego Zakonowi i Kościołowi powszechnemu, odgrywa Rada Powiernicza (Consiglio di Amministrazione), złożona z braci, sióstr i osób świeckich z różnych regionów świata. Proces odnowy i umacniania, opisany także w AKG 2022 Tultenango, 256, trwa również na Wydziale Prawa Kanonicznego.

64. Wielu braci z różnych regionów Zakonu odbywa obecnie studia uzupełniające na Angelicum. Uczelnia ta oferuje bogate doświadczenie życia intelektualnego Zakonu oraz jego międzynarodowego wymiaru. Rodzi to jednak wyzwania związane z zakwaterowaniem w klasztorze; dlatego dalsza współpraca z Convitto S. Tommaso jest nieocenionym wsparciem (AKG 2022, 262–263). Angelicum tworzy także cenne narzędzia wsparcia akademickiego, zwłaszcza dla dominikańskich studentów realizujących studia uzupełniające, w celu realizacji zaleceń AKG 2019, 329.

65. Pod kompetentnym kierownictwem obecnego rektora, br. Thomasa Josepha White’a, rozwój Angelicum – zarówno w zakresie doskonałości akademickiej, jak i infrastruktury – jest kontynuowany dzięki kampanii fundraisingowej, która ma na celu zapewnienie w przyszłości finansowej samowystarczalności uczelni. Ogólny plan rozwoju infrastruktury obejmuje m.in. rozbudowę biblioteki (por. AKG 2019, 346) oraz Convitto San Tommaso.

EBAF – École Biblique – Jerozolima

66. Cele wyznaczone dla EBAF (AKG 2022, 273; 275) zaczęły być realizowane, a teraz należy podjąć dalsze kroki w kierunku ich pełnego wdrożenia. Struktura organizacyjna EBAF została doprecyzowana, co zapewniło lepszą integrację poszczególnych obszarów, zwłaszcza sekcji biblijnej i archeologicznej. Zakończono proces harmonizacji statutów EBAF i klasztoru św. Szczepana, zatwierdzono plan strategiczny oraz plan emerytalny dla braci pracujących w EBAF. Wyzwaniem pozostaje natomiast plan odnowy i wzmocnienia kadry dydaktycznej. W prowincjach francuskojęzycznych wskazano jednego brata, który mógłby podjąć studia z archeologii i w przyszłości dołączyć do EBAF (AKG 2022, 274). Jednak zlecenie skierowane do prowincji francusko- i angielskojęzycznych powinno zostać ponowione.

Podsumowując: choć EBAF nadal może liczyć na wysoce wykwalifikowaną kadrę naukową i badawczą, ważne jest, aby w nadchodzących latach dołączyli do niej nowi członkowie. Sytuacja pokojowa i bezpieczeństwa w regionie wpłynęła na liczbę studentów, a sytuacja finansowa EBAF wymaga pilnego rozwiązania – prawdopodobnie konieczne będzie tymczasowe zwiększenie wsparcia finansowego ze strony Zakonu w tych niepewnych czasach.

Fryburg / Szwajcaria – Wydział Teologiczny

67. Zgodnie z zaleceniem AKG 2022, 264, wypełniliśmy zobowiązanie Kapituły Generalnej w Tultenango (AKG 2022, 264) dotyczące odnowienia oficjalnego porozumienia Zakonu z Uniwersytetem we Fryburgu i Konferencją Episkopatu Szwajcarii. Porozumienie zostało podpisane we wspomnienie Wszystkich Świętych Zakonu przez bp. Charlesa Moreroda w imieniu Konferencji Episkopatu, rektorkę Uniwersytetu prof. Astrid Epiney oraz Mistrza Zakonu.

68. Instytut Studiów Dominikańskich rozpoczął organizację kolokwiów. Mamy nadzieję, że te inicjatywy będą się rozwijać i promować oraz pogłębiać znajomość bogactwa duchowości i teologii dominikańskiej w sposób interdyscyplinarny, w kontekście dwóch języków wykładowych uczelni. W ciągu ostatnich trzech lat trzech braci dołączyło do kadry jako profesorowie zwyczajni. W nadchodzących latach dwóch braci przejdzie na emeryturę – mamy nadzieję, że wykwalifikowani bracia zgłoszą się na ich miejsca oraz na inne wolne stanowiska profesorskie.

Uniwersytet mierzy się obecnie z wyzwaniami finansowymi i możliwe są redukcje etatów na całej uczelni. Niemniej jednak uważamy, że obecność dominikańska na publicznym i dwujęzycznym uniwersytecie jest nadal bardzo ważna. Co ciekawe, spodziewamy się około pięciu prowincjałów uczestniczących w nadchodzącej Kapitule Generalnej, którzy będą mówić po francusku – nawet jeśli nie pochodzą z krajów frankofońskich – ponieważ studiowali we Fryburgu.

69. Zgodnie z zaleceniem AKG 2022, 268, proces tworzenia jednej, zjednoczonej obecności dominikańskiej we Fryburgu posunął się naprzód dzięki braciom z Albertinum i Domu Świętego Jacka, którzy przygotowali konkretne plany architektoniczne dla swoich klasztorów jako możliwych lokalizacji nowego klasztoru. Mamy nadzieję, że misja i priorytety „zjednoczonej wspólnoty” zostaną zatwierdzone przez obie wspólnoty przed nadchodzącą Kapitułą Generalną. W świetle jasno określonych wspólnych priorytetów bracia wybiorą odpowiednie miejsce dla nowej wspólnoty. Po tym kroku prowincjał Francji i jego rada zostaną skonsultowani przed ostateczną decyzją o zjednoczeniu klasztorów, którą podejmie Mistrz Zakonu zgodnie z KKZ. Następnie rozpocznie się faza wdrożeniowa (np. przeniesienie biblioteki itp.), która może potrwać pewien czas.

Komisja Leonina

70. W realizacji zlecenia zawartego w AKG 2022, 283, Komisja Leonina przekazała Mistrzowi Zakonu „plan prac edytorskich przewidzianych na kolejne dziewięć lat”. Informacje dotyczące realizacji tego planu znajdują się w raporcie przewodniczącego Komisji. Podczas wizytacji kanonicznej w marcu 2023 roku członkowie Komisji przedstawili Mistrzowi swoją działalność z ostatnich lat.

Komisja nadal dzieli się swoim doświadczeniem i wiedzą z jednostkami Zakonu oraz instytucjami akademickimi, przekazując swoje doświadczenie i badania nad tekstami św. Tomasza z Akwinu, promując podejście historyczne (por. AKG 2019, 361–362). Dokonano również wyjaśnienia dotyczącego starego funduszu Komisji oraz charakteru i wysokości subwencji, jaką Komisja otrzymuje od Zakonu.

Institutum Historicum Ordinis Praedicatorum (IHOP)

71. Instytut nadal realizuje swoją misję badania historii Zakonu, prezentowania wyników tych badań w formie publikacji naukowych, wykładów, konferencji i kolokwiów, współpracy z dominikańskimi i innymi badaczami historii Zakonu, a także promowania formacji młodych dominikańskich historyków.

72. We wrześniu 2023 roku w klasztorze św. Tomasza w Ávili (Hiszpania) odbyło się seminarium dla dominikańskich studentów historii, poświęcone w szczególności historii misji dominikańskich. Wzięło w nim udział dwunastu młodych braci z Francji, Niemiec, Włoch, Mjanmy, Polski, USA, Wietnamu i Filipin, znajdujących się na różnych etapach studiów – od stopnia bakałarza po doktorat.

Instytut, we współpracy z Dominican Sisters Europe, przeprowadził również kurs formacyjny pt. „Historia, Tradycja i Duchowość Zakonu Dominikanów” dla nowicjuszek i sióstr juniorystek w listopadzie 2023 roku w Rzymie. Biblioteka Instytutu zostanie przeniesiona z Angelicum do klasztoru Santa Sabina.

Archiwum Generalne

73. Pomimo ograniczonego personelu, Archiwum Zakonu wspiera wielu badaczy z całego świata. Archiwista odpowiada rocznie na około 350 zapytań i przyjmuje ok. 70 badaczy osobiście w klasztorze Santa Sabina. Jak zauważa sam archiwista, historia Zakonu nadal cieszy się dużym zainteresowaniem wśród historyków. Archiwista ściśle współpracuje również z Instytutem Historycznym Zakonu.

Działalność pod nadzorem Mistrza Zakonu

74. Zgodnie z AKG 2022, 285–286, za działania pozostające pod nadzorem Mistrza Zakonu uznano:
– DOMUNI Universitas,
– OPTIC,
– Centrum Dialogu Kultur i Religii w Azji (UST Manila),
– Instytut Dialogu Kultur i Religii w Afryce (Dominikański Uniwersytet, Ibadan).

Działania te nadal realizują cele wyznaczone im przez Mistrza Zakonu. Proces ten będzie kontynuowany w drugim trzechleciu (por. AKG 2019, 366).

75. DOMUNI Universitas kontynuuje swoją cenną misję, oferując programy uniwersyteckie online. Doszło do zmiany na stanowiskach kierowniczych. Przed następną Kapitułą Generalną, w dialogu z władzami akademickimi DOMUNI oraz prowincjałami Francji i Tuluzy, planowane jest porozumienie w sprawie aktualizacji niektórych aspektów instytucjonalnych (związanych z fundacjami cywilnymi w Szwajcarii i Belgii) oraz pogłębienie współpracy, która pozwoli uczynić ofertę DOMUNI bardziej dostępną dla różnych regionów Zakonu.

76. Niektóre wyzwania i cele

1. Studia instytucjonalne: kontynuować wspieranie współpracy w regionach i w całym Zakonie, pomagając prowincjom w zapewnieniu wszystkim braciom integralnej formacji dominikańskiej, w tym formacji intelektualnej. Rozszerzyć prace Komisji ds. Oceny Studiów Filozoficznych (AKG 2022, 233–234) w formacji początkowej do czasu następnej Kapituły Generalnej.
2. Studia uzupełniające: kontynuować przygotowywanie braci we wszystkich regionach do przyszłych zadań naukowo-dydaktycznych w prowincjach oraz instytucjach podległych Mistrzowi Zakonu. Ta współodpowiedzialność prowincji i regionów jest kluczowa dla przyszłości życia intelektualnego i misji studium w Zakonie. Kryteria planowania studiów uzupełniających powinny zostać włączone do Ratio Studiorum Generalis, przynajmniej jako aneks.
3. Ośrodki studiów: we współpracy ze Stałą Komisją ds. Promocji Studiów opracować propozycję aktualizacji i ujednolicenia przepisów dotyczących różnych dominikańskich ośrodków studiów w dokumentach KKZ, RSG oraz aktach ostatnich Kapituł Generalnych. W tym kontekście należy uwzględnić AKG 2022, 300, dotyczący obecności co najmniej jednego ośrodka studiów w każdej prowincji, oraz określić kryteria dla nowo powstających uniwersytetów dominikańskich. Należy także wzmacniać zdolność ośrodków do prowadzenia dialogu i wywierania wpływu kulturowego.
4. Instytucje akademickie pod Mistrzem Zakonu: kontynuować proces odnowy i wzmacniania ich jakości akademickiej, działalności naukowej oraz współpracy międzynarodowej. Dążyć do długofalowej samowystarczalności Angelicum. Wzmocnić obecność dominikanów we Fryburgu, w szczególności poprzez współpracę między katedrami a Instytutem Studiów Dominikańskich w duchu interdyscyplinarności. Rozwijać współpracę między instytucjami podległymi Mistrzowi Zakonu a obecnościami akademickimi dominikanów w różnych regionach świata.
5. Stypendia, zrównoważony rozwój i solidarność: rozwijać nowe programy stypendialne poprzez kampanie fundraisingowe. Poszukiwanie form dzielenia się zasobami stypendialnymi w duchu solidarności z innymi instytucjami akademickimi OP – poprzez wspólne inicjatywy edukacyjne, w ramach sieci służącej misji Zakonu.
6. Spotkania regionalne regensów: wprowadzić regularne spotkania jako narzędzie służące pogłębianiu współpracy w regionach i animowaniu studium w prowincjach.
7. Sieci współpracy: kontynuować realizację celów współpracy w ramach Sieci Uniwersytetów i Instytucji Akademickich OP oraz Sieci Dialogu Kultur i Religii.
8. Salamanka – klasztor św. Szczepana: kontynuować realizację AKG 2022, 296, poprzez włączenie Wydziału do struktury Angelicum jako instytutu nauczania i badań skoncentrowanego na teologii dominikańskiej i Szkole z Salamanki z perspektywą międzynarodową. Projekt ten powinien obejmować współpracę z CIDALC oraz innymi instytucjami akademickimi Zakonu.
9. Program Akademickiego Zaangażowania (AEP) Delegatury Zakonu przy ONZ oraz Grupa Robocza ds. Procesu z Salamanki: połączyć obie inicjatywy, tak aby Grupa Robocza przejęła animację programu AEP.
10. Biblioteki OP: kontynuować wdrażanie AKG 2022, 305, dotyczącego propozycji Komisji Bibliotekarzy dla prowincji i ośrodków studiów Zakonu.

Życie apostolskie

Socjusz ds. Życia Apostolskiego oraz Promotorzy Generalni tworzą Sekretariat ds. Życia Apostolskiego i ściśle współpracują poprzez regularne spotkania.

Narzędzia cyfrowe

77. Po kilku latach starannego przygotowania udało się wdrożyć narzędzia cyfrowe, które wspierają trwający proces budowania sieci braci. Te internetowe narzędzia ułatwiają bieżącą komunikację i współpracę w ramach forów apostolskich, zapewniając znane kanały łączności dla braci zaangażowanych w tę samą lub podobną misję (por. AKG 2013, nr 109).

78. Uznając kluczową rolę użytkownika w odniesieniu do narzędzia, Kuria Generalna wyraża nadzieję, że jednostki Zakonu będą coraz bardziej przyjmować ducha twórczej współpracy, dążąc do zmniejszenia cyfrowych różnic i tym samym ułatwiając głębsze więzi pomiędzy braćmi, a ostatecznie także w całej Rodzinie Dominikańskiej.

Dzięki sprawnej współpracy sekretarzy prowincjalnych i regensów studiów baza danych braci jest na bieżąco aktualizowana, co dostarcza cennych informacji potrzebnych do wzmacniania istniejących forów życia apostolskiego lub tworzenia nowych. Dzięki tej bazie danych wiemy, że:

• ponad 700 braci zaangażowanych jest w duszpasterstwo parafialne,
• ponad 200 braci towarzyszy wspólnotom świeckich,
• ponad 100 braci działa w każdej z następujących dziedzin: duszpasterstwo akademickie lub duszpasterstwo uniwersyteckie, szkoły, media i komunikacja, promocja różańca, duszpasterstwo młodzieży oraz towarzyszenie mniszkom.

Te dane pokazują naszą współpracę z Kościołem lokalnym i Rodziną Dominikańską, a także nasze świadome zaangażowanie w głoszenie Ewangelii młodym ludziom, szczególnie w środowisku akademickim.

Fora Życia Apostolskiego

79. W zakresie wzmacniania sieci współpracy braci poprzez fora życia apostolskiego regionalni Socjusze odegrali istotną rolę w organizacji różnych spotkań międzynarodowych – zarówno na poziomie regionalnym, jak i ogólno zakonnym. W Stanach Zjednoczonych bracia zaangażowani w duszpasterstwo akademickie spotkali się po raz pierwszy w dniach 28–31 maja 2024 r. w Long Island (Nowy Jork), z udziałem dwóch prowincjałów. Podobnie promotorzy prowincjalni zorganizowali swoje pierwsze ogólnokrajowe spotkanie w Waszyngtonie w dniach 3–4 czerwca 2024 r.

Podobne działania są podejmowane w Europie, rejonie Azji i Pacyfiku oraz w Afryce – zwłaszcza z myślą o braciach posługujących w instytucjach edukacyjnych oraz zaangażowanych w promocję Różańca. Promotorzy Sprawiedliwości i Pokoju również regularnie spotykają się w różnych regionach. Celem tych zgromadzeń jest poprawa komunikacji i współpracy, w tym organizowanie częstszych spotkań na poziomie prowincjalnym i regionalnym, dzielenie się zasobami, dobrymi praktykami itd.

80. Zgodnie z postanowieniami komisji z Tultenango (por. AKG 2022, nr 290, 292) zatwierdzono statut Dominikańskiej Sieci Uniwersytetów, Wydziałów i Ośrodków Studiów (NUOP-RUOP), a zawarte w nim cele współpracy są obecnie wdrażane. Istniejące instytucje prowadzone przez braci są również połączone w Sieć Szkół Kaznodziejstwa oraz Sieć Dialogu Kultur i Religii.

81. Ostatnia Kapituła Generalna uznała kluczowe znaczenie obecności kanonisty w strukturze i funkcjonowaniu prowincji (por. AKG 2022, nr 249). W celu wsparcia tej niezwykle ważnej posługi, w dniach 22–25 kwietnia 2025 r. na Uniwersytecie św. Tomasza w Manili (Filipiny) odbędzie się pierwsze spotkanie wszystkich dominikańskich kanonistów. Celem tego zgromadzenia będzie m.in. rozpoznanie aktualnych potrzeb Zakonu w dziedzinie prawa kanonicznego, usprawnienie współpracy pomiędzy jednostkami Zakonu a Kurią Generalną oraz rozwój wspólnych inicjatyw, zwłaszcza pomiędzy dwoma instytucjami Zakonu, które oferują stopnie naukowe z prawa kanonicznego: Papieskim Uniwersytetem św. Tomasza z Akwinu (Angelicum) w Rzymie oraz Wydziałem Prawa Kanonicznego na UST w Manili.

82. W ramach obchodów Roku Jubileuszowego organizowane są trzy międzynarodowe zgromadzenia forów apostolskich, we współpracy z odpowiedzialnymi promotorami generalnymi oraz socjuszami regionalnymi:

• 14–15 maja 2025 r. w Rzymie odbędzie się międzynarodowe spotkanie promotorów różańcowych. Wśród punktów programu znajdzie się przegląd najnowszej wersji Podręcznika Bractwa Różańcowego.
• 22–25 czerwca 2025 r. również w Rzymie odbędzie się trzecie międzynarodowe zgromadzenie Kapłańskich Bractw św. Dominika. Spotkanie to stworzy okazję do dzielenia się dobrymi praktykami pomiędzy prowincjami, rozwijania współpracy i budowania wspólnoty kapłańskiej. Jednym z celów będzie wybór międzynarodowego przedstawiciela do corocznego spotkania Międzynarodowej Komisji Rodziny Dominikańskiej przy Kurii Generalnej.
• 28 lipca – 2 sierpnia 2025 r. Kuria Generalna we współpracy ze wspólnotą braci przy bazylice Santa Maria sopra Minerva zorganizuje Jubileusz Młodzieży Dominikańskiej w Rzymie. W tym czasie odbędą się konferencje i spotkania formacyjne z udziałem grup młodzieżowych pod kierunkiem braci z różnych jednostek Zakonu. Kulminacyjnym momentem jubileuszu będzie kanonizacja członka Rodziny Dominikańskiej – bł. Pier Giorgio Frassatiego.

Misja w Amazonii

83. Zgodnie z postanowieniami Kapituły Generalnej w Biên Hòa (por. AKG 2019, nr 151), Kapituła Generalna w Tultenango zaleciła, aby Rada Generalna zleciła Socjuszowi ds. Życia apostolskiego oraz socjuszowi ds. Ameryki Łacińskiej i Karaibów wspieranie promocji misji Zakonu w Amazonii (por. AKG 2022, nr 142).

W listopadzie 2022 roku obaj Socjusze udali się do Quillabamby w Peru na spotkanie przygotowawcze, które doprowadziło do zorganizowania pierwszego spotkania Rodziny Dominikańskiej Ameryki Łacińskiej i Karaibów w Wikariacie Apostolskim Puerto Maldonado w dniach 3–8 lipca 2023 roku.

84. W zgodzie z Planem Duszpasterskim Wikariatu Apostolskiego uczestnicy spotkania dyskutowali nad tym, w jaki sposób Rodzina Dominikańska może uczestniczyć w misji Kościoła w Amazonii, biorąc pod uwagę pięć obszarów tematycznych:

• kerygmat (głoszenie),
• koinonia (wspólnota),
• diakonia (służba),
• liturgia (celebracja),
• zrównoważony rozwój misji powierzonej przez Kościół Zakonowi.

Jednym z owoców tego spotkania była decyzja, aby Dominikański Miesiąc Pokoju w 2023 roku poświęcić misji dominikańskiej w Amazonii. Obecnie komitet sterujący, kierowany przez Prowincję św. Jana Chrzciciela w Peru, koordynuje wszelkie działania zmierzające do rozwoju tej misji.

Współpraca

85. Dostrzegając, jak wielki nacisk ostatnie Kapituły Generalne położyły na znaczenie współpracy (por. AKG 2019, nr 81), Kapituła w Tultenango zaleciła promowanie owocnej wymiany w Zakonie, a więc przeprowadzenie oceny dotychczasowych działań wspólnych, wskazanie czynników je wspierających oraz tych, które je utrudniają (por. AKG 2022, nr 168). W związku z tym Kuria Generalna rozpoczęła zbieranie informacji od wszystkich jednostek, w których taka współpraca ma miejsce. Dziękujemy wszystkim, którzy odpowiedzieli na nasze zapytania – mamy nadzieję, że te analizy pomogą nam ulepszyć sposób, w jaki współdziałamy jako zakon międzynarodowy.

86. Aby wspierać współpracę między prowincjami, potrzebna jest platforma, na której prowincje mogą zgłaszać zapotrzebowanie na „zasoby ludzkie” (braci) do konkretnych dzieł apostolskich, co umożliwi innym prowincjom odpowiedź na te potrzeby. Socjusz ds. Życia Apostolskiego utworzył taką listę – dostępna jest ona na stronie internetowej Zakonu (dostęp tylko dla braci).

Sprawiedliwość, pokój i troska o stworzenie

87. Dominikański Miesiąc Pokoju daje Rodzinie Dominikańskiej okazję do solidarności z naszymi braćmi i siostrami Zakonu żyjącymi w trudnych warunkach. Od ostatniej kapituły generalnej, kraje objęte tym wydarzeniem to: Mjanma (2022), Amazonia – zwłaszcza terytorium Puerto Maldonado (2023) i Haiti (2024).

88. Nuncjusz apostolski, który jednocześnie jest Stałym Obserwatorem Stolicy Apostolskiej przy ONZ w Genewie, współpracuje z Dominikanami dla Sprawiedliwości i Pokoju przy ONZ w różnych inicjatywach związanych z Katolicką Nauką Społeczną. Nasza delegatura aktywnie wspiera też różne projekty pokojowe i pro-sprawiedliwości na całym świecie. W 2024 roku Stolica Apostolska uznała podręcznik „Zmiana klimatu i edukacja o prawach człowieka dla młodzieży” (link) za istotny wkład w rozwijanie katolickiej nauki społecznej.

89. Wielu naszych braci i sióstr nadal cierpi wskutek konfliktów zbrojnych na całym świecie: Ukraina, Rosja, Haiti, Wenezuela, Mjanma, Kongo i inne kraje – które celowo nie są tu wymieniane, by chronić osoby cicho i wiernie służące ludowi Bożemu. Często mają one tylko dwie możliwości: albo publicznie potępić niesprawiedliwość i zostać natychmiast wydalonymi z kraju, albo pozostać i służyć ludziom „w milczeniu”, ufając, że ci zrozumieją, iż nasza godność jako dzieci Bożych jest fundamentem moralnego porządku społecznego.

90. W czasie wizytacji dostrzegliśmy ważne działania naszych braci na rzecz sprawiedliwości i pokoju. Szczególnie doceniam wybitne projekty MOSAIKO w Angoli (link) oraz Songhai w Beninie (link). Z radością zobaczyłem, że w Blackfriars w Oksfordzie Instytut św. Tomasza z Akwinu znajduje się tuż obok Instytutu Las Casas – to doskonały przykład współistnienia refleksji teologicznej i pracy na rzecz sprawiedliwości i pokoju.

91. W 2024 roku obchodziliśmy 750. rocznicę śmierci św. Tomasza z Akwinu, Doktora Anielskiego. Choć nie pisał on o prawach człowieka w dzisiejszym rozumieniu, jego refleksja nad godnością człowieka i sprawiedliwością była głęboka. Uczył, że godność człowieka opiera się na prawdzie, iż każdy człowiek został stworzony na obraz Boga (imago Dei), co stanowi fundament powszechności praw człowieka. Wierzył także, że istnieje naturalne prawo, które można odkryć rozumem i które obowiązuje wszystkich, niezależnie od pochodzenia kulturowego czy religijnego.

W tym samym roku świętowaliśmy także 500-lecie rozpoczęcia kariery dydaktycznej Franciszka de Vitorii w Salamance. De Vitoria, opierając się na myśli tomistycznej, nauczał, że rdzenni mieszkańcy Ameryki mają prawo do ziemi i samostanowienia, i sprzeciwiał się przekonaniu, że można ich ujarzmić tylko dlatego, że nie są chrześcijanami. W dialogu z misjonarzami w Ameryce stworzył podstawy współczesnego prawa międzynarodowego, uznając, że istnieją prawa regulujące relacje między narodami. Dlatego właśnie de Vitoria uznawany jest za „ojca prawa międzynarodowego” – ONZ uhonorowała go, nazywając jego imieniem jedną z sal w Genewie: salle de Vitoria.

Promocja Różańca

92. Promotor Generalny Różańca uczestniczy w różnych dziełach różańcowych prowincji Zakonu, a także organizuje wydarzenia międzynarodowe – np. udział Rodziny Dominikańskiej w Światowym Dniu Różańca (7 października 2024), który był odpowiedzią na wezwanie papieża Franciszka do modlitwy maryjnej przed Jubileuszem Nadziei 2025.

W dniach 13–18 maja 2025 r. w Rzymie odbędzie się międzynarodowe spotkanie promotorów różańcowych. Promotor Generalny przygotowuje również Podręcznik Bractwa Różańcowego, który ma stać się solidną podstawą wszelkich inicjatyw różańcowych w Zakonie. Konsultacje są już prowadzone i podręcznik ma być gotowy na październik 2025 roku.

Santa Maria Maggiore

93. Klasztor Santa Maria Maggiore pełni funkcję kolegium penitencjarzy. Bracia posługujący tam jako spowiednicy pełnią niezwykle ważną misję – trzymania otwartych “drzwi miłosierdzia”. Choć obecnie mamy pełen skład penitencjarzy, potrzebujemy nowych braci, którzy zastąpią starszych współbraci wiernie posługujących w sakramencie pojednania. Ich głoszenie – bardzo osobiste i skierowane bezpośrednio do człowieka – jest istotną formą dominikańskiego przepowiadania. Obecnie nasi bracia spowiadają w językach: włoskim, hiszpańskim, francuskim, angielskim, polskim, niderlandzkim, słowackim, hindi, mandaryńskim i indonezyjskim.

Convitto Internazionale San Tommaso d’Aquino

94. To miejsce zamieszkania dla księży, zakonników niebędących duchownymi oraz świeckich studentów płci męskiej odbywających studia drugiego lub trzeciego stopnia na Angelicum lub innych uczelniach papieskich w Rzymie. Dzięki zaangażowaniu pracujących tam braci – pod kierunkiem rektora, br. Orlando Ruedy – dokonano wielu ulepszeń. Ze względu na ograniczoną przestrzeń w klasztorze św. Dominika i Sykstusa (Angelicum) oraz innych klasztorach dominikańskich w Rzymie, convitto gości także braci studiujących w Wiecznym Mieście.

Media

95. W styczniu 2023 roku Promotor Generalny ds. Komunikacji Społecznej przeprowadził ankietę wśród promotorów prowincjalnych. Wyniki pokazały, że prowincje i wikariaty posiadają:

• 49 stron na Facebooku (ok. 400 000 obserwujących),
• 19 kont na Instagramie (ponad 86 000 obserwujących),
• 25 kanałów YouTube (300 000 subskrybentów),
• 13 kont na Twitterze/X (50 000 obserwujących),
• a także 17 newsletterów, 14 czasopism, 10 stacji radiowych, 4 gazety, 2 kanały podcastowe i jeden kanał telewizyjny.

Te dane pokazują, że różnorodne platformy są dziś wykorzystywane do głoszenia i promocji powołań.

96. Promotor Generalny ds. Mediów dba o widoczność Zakonu w mediach społecznościowych. Duża część obecności internetowej Zakonu jest jednak utrzymywana przez braci i siostry prowadzących podcasty i inne inicjatywy online. Szczególnie warto docenić kreatywne działania braci z Francji w tzw. „cyfrowym kontynencie” – ich projekty są prowadzone zespołowo, a obserwujących często zapraszają do spotkań na żywo w klasztorach i wspólnotach mniszek.

Mniszki dominikańskie

97. W styczniu 2025 roku było 2030 mniszek dominikańskich (dla porównania: 2055 w 2024, 2512 w 2021), mieszkających w 180 klasztorach w 46 krajach. Obecnie istnieje 16 federacji mniszek i 2 stowarzyszenia.

Dane pokazują, że – z wyjątkiem Afryki – w każdej części świata najliczniejszą grupę wiekową mniszek stanowią siostry powyżej 70. roku życia. Oznacza to, że nawet przy 52 nowicjuszkach i 49 postulantkach w roku 2024 należy spodziewać się dalszego spadku liczby mniszek i – co za tym idzie – kolejnych restrukturyzacji klasztorów.

98. Po założeniu nowego klasztoru w Ilorin (Nigeria), powstały dwie nowe fundacje: w Fort Portal (Uganda) i w Gwatemali. Są to znaki nadziei dla dominikańskiego życia kontemplacyjnego w Zakonie.

99.Spem Miram Nuns Internationalis, powołana przez br. Bruno, działa sprawnie i wspiera Mistrza Zakonu w przekazywaniu pomocy finansowej klasztorom, zgodnie z Konstytucją Mniszek. Kuria Generalna będzie wspierać Międzynarodową Komisję Mniszek w przygotowaniu warsztatów dla przeorysz – podobnych do tych, jakie organizuje się dla nowych prowincjałów.

Świeccy dominikanie i Ruch Młodzieży Dominikańskiej

100. Bractwa świeckich św. Dominika rozwijają się w różnych częściach świata. Coraz większym zainteresowaniem cieszy się charyzmat dominikański przeżywany przez osoby świeckie – szczególnie wśród młodych dorosłych w USA, Kanadzie, Francji i innych krajach – a nowe bractwa powstają w bardzo różnorodnych kontekstach społecznych i kulturowych. Na koniec grudnia 2024 roku Zakon liczył 2 307 bractw świeckich, a liczba świeckich dominikanów na świecie wzrosła do 137 571 członków. To pokazuje, że większość „kaznodziejstwa dominikańskiego” dziś odbywa się za pośrednictwem osób świeckich. Z radością zauważyłem podczas wizytacji, że niektórzy członkowie bractw zostali ustanowieni do posługi katechisty, zgodnie z dokumentem Antiquum Ministerium z 2021 roku. Uważam, że ta świecka posługa jest dziś jedną z ważnych form przepowiadania w Kościele.

101. Wspólny program formacyjny dla świeckich dominikanów wciąż jest w trakcie opracowywania. Prowincja Najświętszego Imienia Jezus (USA) założyła Instytut św. Katarzyny ze Sieny (CSI), który „udostępnia zasoby formacyjne do ewangelizacji i apostolstwa dla świeckich katolików oraz opracowuje nowe materiały w miarę potrzeb”. Uważam, że nasi bracia powinni podjąć podobne działania wobec świeckich dominikanów.

102. Na koniec grudnia 2024 roku Międzynarodowy Ruch Młodzieży Dominikańskiej liczył 1 940 członków, zrzeszonych w 122 grupach w 30 krajach. Młodzież ta jest wspierana przez braci i siostry, którzy pełnią funkcję promotorów.

Kapłańskie Bractwa św. Dominika

103. Od ostatniej Kapituły Generalnej w Tultenango (2022) Kapłańskie Bractwa św. Dominika wzrosły liczebnie z 419 do 481 członków. Obecnie działa 37 promotorów i współpracowników braterskich w 29 jednostkach Zakonu, 31 bractw posiada status kanoniczny, a 11 grup znajduje się na drodze do formalnego ustanowienia. Bractwa regularnie spotykają się, a podczas zgromadzeń odbywają się m.in. obrzędy przyjęcia i profesji członków duchownych.

Międzynarodowa Konfederacja Sióstr Dominikanek

104. Międzynarodowa Konfederacja Sióstr Dominikanek (DSIC) to struktura współpracy między apostolskimi zgromadzeniami dominikańskimi z całego świata. Została oficjalnie uznana przez Kongregację ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego w lutym 2019 roku. Jej biuro znajduje się w klasztorze Santa Sabina w Rzymie.

Obecnie DSIC zrzesza około 17 822 sióstr, reprezentujących 144 zgromadzenia w 109 krajach. Generalaty tych zgromadzeń znajdują się na wszystkich kontynentach:

• 6 w Afryce,
• 22 w rejonie Azji i Pacyfiku,
• 80 w Europie,
• 19 w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach,
• 20 w Ameryce Północnej.

Postulacja Generalna

105. Postulator Generalny, działając na podstawie przepisów Kościoła (Normy dla Postulatorów, 11 października 2021) oraz naszych Konstytucji (KKZ 434), odpowiada za przygotowanie spraw kanonizacyjnych dominikanów – od etapu diecezjalnego, przez fazę rzymską, aż po beatyfikację i kanonizację. W tym celu współpracuje z zespołem w Kurii Generalnej oraz z osobami odpowiedzialnymi za sprawy kanonizacyjne w poszczególnych krajach.

106. Obecnie Zakon posiada 389 oficjalnie uznanych błogosławionych i świętych – w tym 74 świętych i 315 błogosławionych. Postulacja Generalna pracuje obecnie nad 90 sprawami kanonizacyjnymi.Niektóre z nich można znaleźć na stronie: https://ordo-praedicatorum.notion.site (Uwaga: sprawy w początkowej fazie dochodzenia nie są tam publikowane).

107. Postulacja nie posiada własnego budżetu na promocję spraw kanonizacyjnych i opiera się na hojności dobroczyńców oraz tzw. Actor – osoby lub instytucji odpowiedzialnej za sprawę, która zazwyczaj przyjmuje na siebie odpowiedzialność moralną i finansową. Zgodnie z prawem kanonicznym, zarządzanie relikwiami powierza się Postulatorowi Generalnemu. Aby uniknąć symonii, przesądów i innych nadużyć, Zakon przyjął specjalny Regulamin dot. relikwii, podpisany przez Mistrza Zakonu 30 listopada 2022 roku.

Zakończenie

108. Raporty członków Kurii Generalnej, komisji oraz instytucji podległych Mistrzowi Zakonu stanowią integralną część niniejszego sprawozdania. Jestem wdzięczny braciom z Kurii Generalnej, braciom z klasztoru Santa Sabina, członkom różnych rad i komisji za ich cenną posługę na rzecz Zakonu.

Br. Gerard Francisco Timoner III OP
Mistrz Zakonu
Santa Sabina, Rzym
8 marca 2025 roku

Kapituła Generalna to bardzo ważne wydarzenie, dlatego zachęcamy Cię gorąco do duchowego towarzyszenia Kapitule:

• módl się za braci uczestniczących w Kapitule, by byli narzędziami Bożego pokoju i światła,
• ofiaruj w ich intencji post lub trud codziennych obowiązków,
• proś o światło Ducha Świętego dla wszystkich, którzy będą rozeznawać i podejmować decyzje.

Niech wspólna modlitwa sprawi, że owoce Kapituły będą błogosławieństwem dla całego Zakonu i Kościoła.

W ukonkretnieniu tej modlitwy może pomóc przygotowana przez nas akcja.

Zapraszamy Cię do wypełnienia formularza poniżej, a przez to do wylosowania konkretnego uczestnika Kapituły i modlitwy za niego.

Przez najbliższy czas będziemy wysyłać Ci informacje z życia Kapituły i materiały, które pomogą Ci poznać dominikanów.