Kapituła potrwa od 19 lipca do 8 sierpnia i gromadzi braci dominikanów z całego świata.

Kapituła generalna, która ma najwyższą władzę w Zakonie, jest zebraniem braci reprezentujących prowincje dla omówienia i rozstrzygnięcia spraw dotyczących dobra całego Zakonu – mówi 405. punkt Księgi konstytucji i zarządzeń Braci Zakonu Kaznodziejów. To wydarzenie, w którym wezmą udział prowincjałowie i wiceprowincjałowie ze wszystkich prowincji dominikańskich na świecie, rozpoczyna się 19 lipca od mszy o Duchu Świętym.

Zgromadzonym na Kapitule przewodzić będzie generał Zakonu, ojciec Gerard Timoner OP. W sumie uczestnikami Kapituły będzie 49 braci: Generał Zakonu, byli generałowie, prowincjałowie, wiceprowincjałowie, wybrani wikariusze prowincjalni, delegaci domów znajdujących się pod bezpośrednią jurysdykcją Generała oraz zaproszeni przez Generała goście z rodziny dominikańskiej. Wraz z reprezentantami kurii generalnej, tłumaczami, moderatorami i obsługą techniczną będziemy gościć niemal 100 osób.

Choć wybór Generała Zakonu dokonuje się raz na dziewięć lat, to Kapituły Generalne odbywają się co trzy lata. Każda z tych Kapituł ma inny charakter: najliczniejsza jest kapituła wyborcza, która raz na dziewięć lat wybiera generała. Oprócz niej odbywają się jeszcze kapituły definitorów i prowincjałów, a kapituła, która odbędzie się teraz w Krakowie, będzie kapitułą prowincjałów. 

Kto jest uczestnikiem Kapituły Generalnej?

Na każdą z Kapituł Generalnych, niezależnie od jej rodzaju, przybywa Generał, który aktualnie pełni urząd oraz byli generałowie. W wypadku Kapituły w Krakowie, oprócz aktualnego Generała, Gerarda Timonera OP, przybędą: kard. Timothy Radcliffe OP (generał w latach 1992–2001) i Bruno Cadoré OP (generał w latach 2010–2019). Zabraknie natomiast Carlosa Costy OP (generał w latach 2001–2010), który w roku 2015 został wyświęcony na biskupa i jest metropolitą archidiecezji Bahía Blanca w Argentynie. Funkcja biskupa zwalnia go ze zobowiązań wynikających z przynależności do Zakonu. 

W Kapitule Generalnej uczestniczą również oficjaliści kurii generalnej. Mają oni prawo zabierać głos, wypowiadać się w kwestiach, które należą do ich kompetencji, ale nie mają głosu czynnego i nie biorą udziału w głosowaniach. Jednak ze względu na posiadane doświadczenie Zakonu, odgrywają ważną rolę w pracach poszczególnych komisji. Ponadto na Kapitułę zaproszeni są przedstawiciele Rodziny Dominikańskiej – mniszka, osoba świecka z dominikańskiej fraterni, siostra reprezentująca około 150 apostolskich kongregacji sióstr dominikanek. Mogą pojawić się i inni goście, w zależności od przewidywanych tematów podejmowanych na Kapitule, na przykład brat kooperator, kiedy wiadomo, że trzeba będzie podjąć temat roli braci nie przyjmujących święceń kapłańskich.  

Na każdą kapitułę oprócz braci z głosem czynnym i biernym, którzy zabierają głos podczas obrad, udają się także bracia, którzy pełnią funkcje pomocnicze. Wśród nich, oprócz sekretarzy i braci pracujących nad techniczną obsługą kapituły, najliczniejszą grupą są tłumacze.

Istnieją bowiem trzy oficjalne języki Zakonu: angielski, francuski i hiszpański. W tych językach prowadzone są obrady i redagowane są dokumenty końcowe. W czasie obrad plenarnych i dyskusji w komisjach, każdy z braci zabierających głos, musi wypowiadać się w jednym z oficjalnych języków. Podczas sesji plenarnych każda wypowiedź jest symultanicznie tłumaczona na dwa pozostałe języki. Podobnie wszystkie dokumenty – zarówno ich wersje robocze, jak i końcowe – są redagowane w jednym z tych języków i natychmiast tłumaczone na dwa pozostałe. Na szczęście, dzięki Internetowi, niektórzy z tłumaczy tekstów, mogą wykonywać swoją pracę zdalnie. Jest to bardzo wygodne ze względu na różnice stref czasowych. Kiedy Kapituła śpi, tłumacze na innym kontynencie mogą wykonywać swoją pracę w ciągu dnia. Wszystkie zmiany w naszych Konstytucjach są natomiast redagowane w języku łacińskim.  

Jak wyłaniane jest miejsce Kapituły Generalnej?

Termin i miejsce każdej kolejnej Kapituły Generalnej określa poprzednia Kapituła Generalna. W ankiecie, którą każdy prowincjał otrzymuje przed Kapitułą i która ma pomóc w nazwaniu najważniejszych tematów, którymi Kapituła powinna się zająć, ostatnie pytanie dotyczy tego, czy prowincja byłaby gotowa zorganizować następną kapitułę. Poprzednie Kapituły Generalne odbywały się: w 2016 roku Bolonii (Włochy), w 2019 roku w Biên Hoà (Wietnam) i w 2022 roku w Tultenango (Meksyk). Właśnie ta ostatnia wskazała na Kraków jako miejsce Kapituły Generalnej w 2025 roku.

Jak określane są tematy poruszane w trakcie Kapituły Generalnej?

Po oficjalnym zwołaniu Kapituły Generalnej przez Generała Zakonu, co powinno nastąpić najpóźniej na osiem miesięcy przed datą jej oficjalnego rozpoczęcia, poszczególne prowincje, klasztory, a nawet pojedynczy bracia (których wniosek podpisze przynajmniej pięciu innych braci) mają prawo przesyłać na ręce Generała wnioski wraz z uzasadnieniem. Wniosek jest sugestią, czym Kapituła Generalna powinna się zająć oraz jakie decyzje podjąć.

Mogą one także postulować zmiany w Księdze konstytucji i zarządzeń, czyli w wewnętrznym prawie Zakonu. Jeśli trzy kolejne Kapituły generalne poprą wprowadzenie do konstytucji jakiegoś punktu, zostaje on na stałe do nich wpisany. I odwrotnie, jeśli trzy kolejne Kapituły Generalne zgodzą się, że jakiś punkt z Konstytucji należy wykreślić (bo np. jego treść straciła swoją aktualność), to zostaje na trwałe z nich usunięty.

Co ciekawe, wnioski mają prawo przesyłać również federacje mniszek (tworzonych przez grupy klasztorów dominikanek kontemplacyjnych) oraz rady prowincjalne fraterni świeckich dominikanów. Na Kapitule wnioski te trafiają pod obrady konkretnej komisji, która zajmuje się danym obszarem tematycznym. Przykładowe komisje to: ds. życia braterskiego i formacji, ds. misji i apostolstwa, ds. życia intelektualnego, ds. zarządu i ekonomii, ds. zmian w Księdze konstytucji i zarządzeń.

W jaki sposób rozpoczynają się obrady Kapituły?

Każda Kapituła generalna zaczyna się od mszy św. o Duchu Świętym. Tym razem odbędzie się ona w Bazylice Świętej Trójcy w Krakowie o godz. 9:00 w sobotę, 19 lipca. W jej trakcie homilię po francusku wygłosi Łukasz Wiśniewski OP, Prowincjał Prowincji Polskiej.

Zanim jednak Kapituła się rozpocznie, w jej przeddzień trzej wyznaczeni przez generała bracia sprawdzają zaświadczenia poszczególnych kapitularzy, wystawione przez ich prowincje i dające im prawo do udziału w kapitule. Zaświadczeń takich nie potrzebują natomiast prowincjałowie, których sam fakt sprawowania urzędu uprawnia do udziału we właściwej kapitule.

Tego samego dnia przewodniczący Kapituły (najczęściej sam Generał), wyznacza dwóch sekretarzy Kapituły oraz trzech rewizorów, którzy po zakończeniu obrad zajmą się ostateczną redakcją przyjętych przez Kapitułę tekstów. Jednocześnie zatwierdza podział Kapituły na poszczególne komisje.

Po mszy o Duchu Świętym Kapituła na pierwszej sesji plenarnej ustala regulamin obradowania. Dalsze obrady dzielą się na sesje plenarne oraz prace w komisjach. Na sesjach plenarnych bracia wysłuchują sprawozdania generała, poszczególnych socjuszy oraz braci pełniących ważne dla Zakonu funkcje. W komisjach natomiast kapitularze dyskutują nad poszczególnymi wnioskami, które wpłynęły do Kapituły. Mają prawo je przyjąć, odrzucić, zredagować na nowo lub stworzyć całkiem nowy wniosek.

Jak wyglądają obrady w trakcie Kapituły Generalnej?

– Lektura wniosków na Kapituły może początkowo wprowadzić w zakłopotanie. Kiedy pierwszy raz przeczytałem te zgłoszone w 2022 roku, nijak nie układały mi się w spójną całość. – wspomina Dominik Jarczewski OP, definitor na poprzedniej Kapitule, w Tultenango – Trzeba sobie uświadomić, że w sposób bardzo niedoskonały odzwierciedlają one sprawy, które mogą być istotne w jednym regionie, czasem nawet w jednym klasztorze, ale ani trochę nie odzwierciedlać globalnej sytuacji. Stąd członkowie Kapituły nie są nimi w żaden sposób związani. Jeśli dana komisja stwierdzi, że kwestia jest marginalna albo można w inny, prostszy sposób odpowiedzieć na pewien problem, wówczas może odrzucić wniosek, chyba że ktoś zgłosi sprzeciw. Jest to jednak, myślę, pouczające ćwiczenie z nabierania dystansu do własnych pewników kulturowych. Mogę się zupełnie nie zgadzać z jakimś sposobem myślenia o Zakonie, ale muszę pamiętać, że to jest konkretny człowiek – mój brat lub siostra, który złożył te same śluby, co ja – i należy mu się szacunek.

Wyniki obrad w poszczególnych komisjach ich przewodniczący przedstawiają całej Kapitule na sesjach plenarnych, podczas których są one ponownie dyskutowane, zatwierdzane, zmieniane lub odrzucane. Warto sobie uświadomić, że obrady w komisjach i na plenum trwają nieraz bardzo długo, ponieważ zderzają czasem bardzo różne punkty widzenia i koncepcje. Kapitularze pochodzą bowiem nie tylko z różnych krajów, ale i z różnych kontynentów oraz kręgów kulturowych. Inaczej imponderabilia pojmują Europejczycy, inaczej bracia z Ameryki, Afryki czy Azji. Inaczej dominikanie żyjący w krajach o długiej tradycji katolickiej, a inaczej pochodzący z krajów, gdzie chrześcijanie stanowią mały procent społeczności. Co innego będzie ważne dla dominikanów cieszących się wolnością, a co innego dla dominikanów z Kościołów prześladowanych. 

– Trzeba też zaznaczyć, że długość dominikańskich dyskusji związana jest z nieustannym dążeniem do jednomyślności – opowiada Wojciech Delik OP, uczestnik kilku Kapituł Generalnych – Rzadko bywa ona całkowita, ale braci nie interesuje przegłosowanie swoich wniosków jednym czy nawet kilkoma głosami. Podczas Kapituły Generalnej w Krakowie, w 2004 roku, cały długi tekst został wycofany przez przygotowującą go komisję, gdyż wynik głosowania był zbyt daleki od jednomyślności. Jest to przykład innego rozumienia demokracji niż ma to miejsce w świecie polityki.   

Jaką rolę odgrywają rozmowy kuluarowe?

Zbliżeniu stanowisk i uzgodnieniu wspólnych zapisów służą nie tylko oficjalne obrady, ale również kuluarowe rozmowy. Jest na nie czas podczas posiłków, wieczorami, także w niedziele, kiedy to bracia udają się razem na wycieczki, mające zapoznać ich z kulturą kraju, do którego przyjechali lub przedstawić jakieś przykłady życia dominikańskiego, charakterystyczne dla goszczącej ich prowincji – dodaje Wojciech Delik OP. 

– Wydaje mi się, że szczególnie w czasie kapituły prowincjałów, a taka właśnie odbędzie się w Krakowie, te rozmowy są najważniejszą częścią Kapituły – przyznaje Dominik Jarczewski OP. – Oczywiście, Kapituła wprowadzi pewne prawo, ale realistycznie patrząc, nie da się wyprodukować dużych ilości rzetelnych prawniczych tekstów w niecałe 2 tygodnie (bo tyle czasu na to mają poszczególne komisje). Również inne teksty, głównie zachęty czy oświadczenia mogą inspirować, ale mają bardzo ograniczone oddziaływanie w globalnym Zakonie. Natomiast spotkania osobiste braci odpowiedzialnych za swoje prowincje mogą być okazją do podjęcia konkretnych, wspólnych inicjatyw albo skorzystania z doświadczenia innych. Tak na przykład na poprzednich kapitułach, w których uczestniczyłem zarówno jako tłumacz, jak i definitor, podpytywałem braci ze Stanów Zjednoczonych o ich doświadczenie i standardy w ochronie nieletnich i szerzej: wobec kryzysu molestowania seksualnego i nadużyć władzy. Z kolei mnie zaczepiali bracia, którzy słyszeli o naszych duszpasterstwach akademickich czy ewangelizacji przez Internet, albo w czasie ostatniej Kapituły – dostawałem pytania na temat naszego systemu wysyłania braci na studia.

Jak formułowane i prezentowane są postanowienia Kapituły Generalnej?

Bracia określają również rangę, jaką nadają poszczególnym wnioskom, przypisując je do jednej z kategorii: zarządzenie, polecenie, zobowiązanie, zachęta, przypomnienie, informacja, oświadczenie, podziękowanie… Ostateczne, przegłosowane pozytywnie przez kapitułę wnioski wchodzą do tzw. Akt kapituły, które po ostatecznym zredagowaniu i promulgowaniu ich przez generała Zakonu zostają przetłumaczone na trzy oficjalne języki i przedstawione całemu Zakonowi, dla którego stanowić będą źródło prawa i punkt odniesienia dla decyzji i działań podejmowanych w poszczególnych prowincjach przez kolejne trzy lata.

Zakończenie obrad Kapituły Generalnej

Najczęściej Kapitułę kończy uroczysta msza św., połączona z jakimś ważnym wydarzeniem dla prowincji, która organizuje Kapitułę Generalną. Mogą to być śluby wieczyste składane na ręce generała Zakonu lub święcenia prezbiteratu. W Krakowie podczas mszy św. na zakończenie Kapituły, 8 sierpnia, bracia kończący nowicjat złożą swoje pierwsze śluby zakonne. Msza ta, odprawiona w uroczystość św. Dominika – założyciela naszego Zakonu – będzie jednocześnie rozesłaniem braci kapitularzy, którzy powrócą do swoich prowincji.

Wierzymy, że bracia, którzy tworzą Kapitułę będę starali się wspólnie „rozpoznać, jaka jest wola Boża: co jest dobre, co Bogu przyjemne i co doskonałe” (por. Rz 12,2) i usłyszeć „co mówi Duch do Kościoła” (por. Ap 3,6) oraz przekazać swoje rozeznanie całemu Zakonowi, tak by wszyscy żyjący charyzmatem dominikańskim odnowili w sobie współczucie wobec świata i łaskę przepowiadania Słowa. 

Zachęcamy Cię gorąco do duchowego towarzyszenia Kapitule:

• módl się za braci uczestniczących w Kapitule, by byli narzędziami Bożego pokoju i światła,
• ofiaruj w ich intencji post lub trud codziennych obowiązków,
• proś o światło Ducha Świętego dla wszystkich, którzy będą rozeznawać i podejmować decyzje.

Niech wspólna modlitwa sprawi, że owoce Kapituły będą błogosławieństwem dla całego Zakonu i Kościoła.

W ukonkretnieniu tej modlitwy może pomóc przygotowana przez nas akcja.

Zapraszamy Cię do wypełnienia formularza poniżej, a przez to do wylosowania konkretnego uczestnika Kapituły i modlitwy za niego.

Przez najbliższy czas będziemy wysyłać Ci informacje z życia Kapituły i materiały, które pomogą Ci poznać dominikanów.