Fragment książki Pawła Trzopka OP "Słowo Boże czytane u źródeł" z komentarzem na III niedzielę adwentu

Niedawno ukazała się nowa książka o. Pawła Trzopka OP: Słowo Boże czytane u źródeł. Komentarz do czytań niedzielnych. A. Zapraszamy do lektury komentarza na najbliższą niedzielę, który dzięki uprzejmości Wydawnictwa Święty Wojciech został zaczerpnięty z tej publikacji, którą można nabyć tutaj.

III NIEDZIELA ADWENTU

Czytanie z Księgi proroka Izajasza
Iz 35, 1–6a.10

Niech się rozweselą pustynia i spieczona ziemia, niech się raduje step i niech rozkwitnie! Niech wyda kwiaty jak lilie polne, niech się rozraduje, skacząc i wykrzykując z uciechy. Chwałą Libanu ją obdarzono, ozdobą Karmelu i Szaronu. Oni zobaczą chwałę Pana, wspaniałość naszego Boga. Pokrzepcie ręce osłabłe, wzmocnijcie kolana omdlałe! Powiedzcie małodusznym: „Odwagi! Nie bójcie się! Oto wasz Bóg, oto pomsta; przychodzi Boża odpłata; On sam przychodzi, by was zbawić”. Wtedy przejrzą oczy niewidomych i uszy głuchych się otworzą. Wtedy chromy wyskoczy jak jeleń i język niemych wesoło wykrzyknie. Odkupieni przez Pana powrócą, przybędą na Syjon z radosnym śpiewem, ze szczęściem wiecznym na czołach; osiągną radość i szczęście, ustąpi smutek i wzdychanie.

Karmel i Szaron – te dwie krainy są położone nad Morzem Śródziemnym, mniej więcej między dzisiejszym Tel Awiwem a Hajfą. To obszary bardzo żyzne, świetnie nawodnione. Zimą, kiedy obficie padają tam deszcze, pola i wzgórza pokrywają się kobiercami pięknych kwiatów o żywych kolorach. Być może do tych właśnie pięknych widoków odwołuje się Izajasz w dzisiejszym fragmencie swojej księgi.

To proroctwo wypełni się, kiedy Jezus z Nazaretu rozpocznie swoją działalność publiczną. Jego nauczaniu będą towarzyszyły znaki i cuda. W dzisiejszym fragmencie Ewangelii sam Jezus przywołuje tekst Izajasza, by potwierdzić swoją misję i mesjańską tożsamość wobec uczniów Jana Chrzciciela.

Psalm responsoryjny
Ps 146

Przybądź, o Panie, aby nas wybawić.
albo: Alleluja.

Bóg wiary dochowuje na wieki,
uciśnionym wymierza sprawiedliwość,
chlebem karmi głodnych,
wypuszcza na wolność uwięzionych.

Pan przywraca wzrok ociemniałym,
Pan dźwiga poniżonych.
Pan kocha sprawiedliwych,
Pan strzeże przybyszów.

Ochrania sierotę i wdowę,
lecz występnych kieruje na bezdroża.
Pan króluje na wieki,
Bóg twój, Syjonie, przez pokolenia.

Czytanie z Listu św. Jakuba Apostoła
Jk 5, 7–10

Trwajcie cierpliwie, bracia, aż do przyjścia Pana. Oto rolnik czeka wytrwale na cenny plon ziemi, dopóki nie spadnie deszcz wczesny i późny. Tak i wy bądźcie cierpliwi i umacniajcie serca wasze, bo przyjście Pana jest już bliskie. Nie uskarżajcie się, bracia, jeden na drugiego, byście nie podpadli pod sąd. Oto Sędzia stoi przed drzwiami. Za przykład wytrwałości i cierpliwości weźcie, bracia, proroków, którzy przemawiali w imię Pańskie.

Pora deszczowa na terenie dzisiejszego Izraela i Palestyny rozpoczyna się zazwyczaj pod koniec października, a kończy w kwietniu. Niemal co roku podczas Święta Namiotów (przełom września i października) spada w Jerozolimie pierwszy deszcz – zazwyczaj niewielki. Rytm opadów wyznacza czas wegetacji roślin uprawnych. Oliwki muszą „napić się deszczu”, dlatego czeka się z ich zbiorem do pierwszych dużych opadów pod koniec października. Z kolei późny kwietniowy deszcz daje roślinom ostatni impuls do wzrostu.

Do przykładu proroków odwołuje się również autor Listu do Hebrajczyków (Hbr 11,32–38). Wspomina o różnego rodzaju cierpieniach, prześladowaniach i torturach, jakie musieli znieść prorocy. Ich cierpliwość i wytrwałość są owocem wiary w Boga Izraela.

Słowa Ewangelii według św. Mateusza
Mt 11, 2–11

Gdy Jan usłyszał w więzieniu o czynach Chrystusa, posłał swoich uczniów z zapytaniem: „Czy Ty jesteś Tym, który ma przyjść, czy też innego mamy oczekiwać?”. Jezus im odpowiedział: „Idźcie i oznajmijcie Janowi to, co słyszycie i na co patrzycie: niewidomi wzrok odzyskują, chromi chodzą, trędowaci zostają oczyszczeni, głusi słyszą, umarli zmartwychwstają, ubogim głosi się Ewangelię. A błogosławiony jest ten, kto nie zwątpi we Mnie”. Gdy oni odchodzili, Jezus zaczął mówić do tłumów o Janie: „Co wyszliście obejrzeć na pustyni? Trzcinę kołyszącą się na wietrze? Ale co wyszliście zobaczyć? Człowieka w miękkie szaty ubranego? Oto w domach królewskich są ci, którzy miękkie szaty noszą. Po co więc wyszliście? Zobaczyć proroka? Tak, powiadam wam, nawet więcej niż proroka. On jest tym, o którym napisano: «Oto Ja posyłam mego wysłańca przed Tobą, aby przygotował Ci drogę». Zaprawdę, powiadam wam: Między narodzonymi z niewiast nie powstał większy od Jana Chrzciciela. Lecz najmniejszy w królestwie niebieskim większy jest niż on”.

Józef Flawiusz, wybitny żydowski historyk żyjący w I w. po Chr., wspomina – zgodnie z tym, co podają ewangelie – że Jan Chrzciciel został ścięty z rozkazu Heroda Antypasa, jednego z synów Heroda Wielkiego. Uwięzienie i egzekucja Chrzciciela miały miejsce niemal na pewno w twierdzy Macheront na terenie dzisiejszej Jordanii. Twierdza została zbudowana na początku I w. przed Chr. przez jednego z władców hasmonejskich, a przebudowana i umocniona przez Heroda Wielkiego. Nazwa wywodzi się od greckiego słowa machaira (miecz). Twierdza została zniszczona i opuszczona pod koniec I w. po Chr. Obecnie trwają tam prace archeologiczne, dzięki którym możliwe będzie lepsze poznanie zarówno samej twierdzy, jak i życia w czasach Jezusa.

Wszyscy ewangeliści wspominają o misji Jana Chrzciciela, który był poprzednikiem Jezusa. Wspominają o chrzcie, jakiego Jan udzielił Jezusowi w Jordanie. Tylko Mateusz i Łukasz (7,18–23) wspominają jednak o tym, że Jan wysłał uczniów do Jezusa z pytaniem o to, kim On jest.

W odpowiedzi na pytania uczniów Jana Chrzciciela Jezus nawiązuje do proroctw z Księgi Izajasza. Pierwsze z nich słyszymy w dzisiejszym pierwszym czytaniu: „Wtedy przejrzą oczy niewidomych i uszy głuchych się otworzą. Wtedy chromy wyskoczy jak jeleń i język niemych wesoło krzyknie” (Iz 35,5–6). Drugie zaś znajdziemy pod koniec Księgi Izajasza: „Duch Pana Boga nade mną, bo Pan mnie namaścił. Posłał mnie, by głosić dobrą nowinę ubogim, by opatrywać rany serc złamanych, by zapowiadać wyzwolenie jeńcom i więźniom swobodę” (Iz 61,1). Oba te proroctwa odnoszą się do zapowiadanego Pomazańca Pańskiego, przez którego Bóg ma odnowić i wybawić swój lud. Nie bez powodu właśnie Księga Izajasza bywa nazywana „piątą Ewangelią”. Zawiera ona bowiem bardzo wiele szczegółów dotyczących przyszłego Mesjasza Izraela, Jego posłannictwa i życia. Najbardziej chyba poruszającym proroctwem zawartym w tej Księdze jest tzw. Czwarta Pieśń Sługi Pańskiego
(Iz 52,13–53,12). Tekst ów stanowi dokładny opis niezawinionych cierpień Bożego Wybrańca. Wizja ta spełniła się niemal dosłownie podczas męki i śmierci Jezusa z Nazaretu. Co ciekawe, ten fragment Księgi Izajasza został wykluczony w liturgii synagogalnej. Nie odczytuje się go publicznie podczas nabożeństw w synagogach.

Jezus cytuje tu innego proroka Starego Testamentu, mianowicie Malachiasza (3,1). Według tej wizji posłaniec (czy anioł, jak tłumaczy Biblia Tysiąclecia) miał przygotować Izraelitów na dzień Pański, czyli na ostateczną zbawczą interwencję Boga, oczyszczenie ludu, odnowienie Przymierza i zamieszkanie Bożej Obecności w Świątyni. Jan Chrzciciel jest tym posłańcem/aniołem (w ikonografii bywa nawet przedstawiany z anielskimi skrzydłami). Dniem Pańskim będzie cała działalność Jezusa, a szczególnie Jego Pascha – śmierć i zmartwychwstanie.

Paweł Trzopek OP (ur. 1972), biblista, przewodnik po Ziemi Świętej, wykładowca Nowego Testamentu w Kolegium Filozoficzno-Teologicznym Dominikanów w Krakowie. W latach 2004–2020 dyrektor biblioteki École Biblique et Archéologique Française w Jerozolimie. Od 2022 wykłada teologię biblijną na Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza z Akwinu Angelicum w Rzymie i jest prefektem biblioteki tego uniwersytetu.