Zgłębienie wzajemnego powiązania pomiędzy teologią a praktyką duszpasterską jest nieodzownym warunkiem skutecznego poszukiwania dróg przy rozwiązaniu naglących problemów społecznych oraz wyzwań współczesnych społeczności. Rozbudowie dialogu pomiędzy pracą misyjną a działalnością akademicką to jedna z ważniejszych inicjatyw Zakonu.

Dnia 22 lutego 2021 r. odbyło się pierwsze spotkanie grupy roboczej przedstawicieli Zakonu Kaznodziejskiego, którzy rozpoczęli pracę nad wprowadzeniem Projektu Salamanca. Celem tego projektu jest zapoczątkowanie i rozwój dialogu pomiędzy działalnością akademicką a duszpasterską dominikanów w kontekście aktualnych problemów świata współczesnego. Zgodnie z decyzją Generała Zakonu, do zespołu tej grupy roboczej wszedł o. Petro Balog OP, członek Polskiej Prowincji i Prowincjalny promotor „Sprawiedliwości i Pokoju”.

Uczestnicy spotkania omówili cele, zasadnicze kierunki działalności, a także podjęli rozmowy na temat planowanych wydarzeń, wyznaczyli także porządek działań na najbliższe trzy lata, bo właśnie tyle będzie trwał mandat członków grupy roboczej. Warto też dodać, że jedno z ważniejszych zadań polega na pogłębianiu wzajemnych relacji pomiędzy delegacją Zakonu Kaznodziejskiego przy ONZ a dominikańskimi instytucjami akademickimi.

W dniu 23 marca 2021 r. miało miejsce kolejne spotkanie grupy roboczej Projektu Salamanca. Omówiono na nim między innymi projekty, które można zainicjować przy naszych uniwersytetach i innych ośrodkach naukowych Zakonu. Rozmawiano też o aktywnym zaangażowaniu braci, sióstr oraz świeckich w pracy w ramach tych projektów. Oczywiście, nie można wszędzie podjąć takich samych rodzajów działań, bowiem należy uwzględnić zawsze kontekst, mentalność, oraz zasoby w tym także personalne. Konieczne jest także wypracowanie kryteriów takich projektów w ramach ogólnozakonnego Projektu Salamanca. Wreszcie, rozmawiano o strategicznym planie na rok 2021 oraz na lata 2022-2023.

Czym więc jest „Projekt Salamanca”?

Pomysł ten pojawił się w czasie przygotowań Zakonu do świętowania 800-lecia jego istnienia. Podstawą było owocne doświadczenie współpracy pomiędzy braćmi-misjonarzami a braćmi-profesorami z naszych uniwersytetów. W czasie kolonizacji Ameryki w XVI w. dominikanie, którzy dostali się do Karaibów, na wyspę La Española (Haiti), wśród których był również Bartolomeo de Las Casas, zorientowali się, że kolonizatorzy permanentnie łamali prawa i nie szanowali godności tubylczej ludności. Natomiast kazania, w których otwarcie potępiano takie praktyki, napotykały się na sprzeciw tak ze strony kolonizatorów, jak i niektórych członków  Kościoła.

Wsparcie dla misjonarzy dominikańskich okazali ich współbracia-teolodzy z uniwersytetu w Salamance na czele z Francisco de Vitoria (1483-1546). Oni to zainicjowali badania teologiczne, w wyniku czego sformułowano kluczowe zasady i prawa, które miały stanąć w obronie życia i kultury narodów tubylczych. Szczególnie tych, które ucierpiały na skutek łamania praw człowieka i którym groziło także niebezpieczeństwo zaniku.

Po raz pierwszy ideę Projektu Salamanca sformułował poprzedni Generał Zakonu Braci Kaznodziejów o. Bruno Cadoré OP w czasie Kapituły Generalnej w Trogirze w 2013 roku. Ideą stał się rozwój dialogu interdyscyplinarnego pomiędzy teologią a naukami świeckimi w uniwersytetach dominikańskich, opierający się na konkretnym doświadczeniu duszpasterskim. Dialog ten ma uwzględniać sytuację i potrzeby w szczególnie wrażliwych środowiskach oraz stosować „kreatywność apostolską” także za pomocą Internetu.

Kapituła Generalna w Trogirze uznała Projekt Salamanca za szczególną formę współpracy pomiędzy członkami Zakonu, którzy są zaangażowani w pracę misyjną a tymi, którzy pracują naukowo „tak, jak to miało miejsce w XVI w. pomiędzy misjonarzami Nowego Świata a braćmi klasztoru San Esteban w Salamance” (AKG 2013, Trogir, 112). Akta kolejnej Kapituły Generalnej we Wietnamie w 2019 roku podkreślają, że Projekt Salamanca ma na celu „powołanie teologii na służbę prawom i szacunku godności ludzkiej w wymiarze indywidualnym oraz społecznym” (AKG 2019, Biên Hòa, 315).

Bracia, którym powierzono odpowiedzialność za pracę na uniwersytetach oraz w innych ośrodkach akademickich w ramach Projektu Salamanca, są powołani do prowadzania stałych inicjatyw, które będą sprzyjać rozwojowi dialogu pomiędzy działalnością akademicką a praktyką duszpasterską. Postuluje się także rozszerzanie lub inicjowanie współpracy z jednej strony pomiędzy teologami i kaznodziejami, a specjalistami z innych dyscyplin (między innymi w dziedzinie prawa i nauk społecznych) z drugiej strony. Dotyczy to szczególnie tych miejsc, gdzie są łamane prawa jednostek i narodów. Do tego dialogu należy też dołączyć kluczowe pytania z zakresu bioetyki, szczególnie te dotyczące szacunku względem życia ludzkiego.

Projekt Salamanca podkreśla wagę symbiozy życia intelektualnego i życia apostolskiego, czyli nauczania i misji, jako kluczowego wymiaru duchowości dominikańskiej tak, by zapewnić skuteczną komunikację między Bogiem a współczesnym światem. Aby cała nasza działalność oświatowa i naukowa była skierowana ku głoszeniu Dobrej Nowiny, dając jednocześnie odpowiedzi na ważne pytania, szczególnie te, które niepokoją współczesny świat.

P.S. Na ostatnim spotkaniu grupy padła propozycja, by poszukać wśród braci, sióstr czy osób świeckich kandydatów, którzy chcieliby podjąć studia w „Angelicum” w Rzymie, z akcentem na studiowanie nauki społecznej Kościoła, przy uwzględnieniu z problematyki dotyczącej Projektu Salamanca. Uniwersytet przeznaczył na to dwa stypendia z przeznaczeniem dla chętnych z Europy Środkowej i Wschodniej. Termin zgłoszeń: 18 kwietnia 2021 roku. Więcej informacji w załącznikach.

Petro Balog OP

Prowincjalny promotor „Sprawiedliwości i Pokoju”, członek grupy roboczej Zakonu Kaznodziejskiego z pytań wprowadzenia projektu Salamanca

Salamanca Process – Create Initiative – Call for Applications extended

Scholarships for CEE – Salamanca Process – Deadline extended vf