Dlaczego dzieci lepiej znają angielski tekst piosenki Lady Gagi, niż „Ojcze nasz” po polsku?

Do rozpoczęcia nowego roku szkolnego pozostał niespełna tydzień. Wśród wielu przedmiotów nauczanych w polskich szkołach pojawi się religia. Jej obecność w siatce godzin – dla wielu oczywista – wydaje się odbierać, z przyzwyczajenia do jej tam obecności, powagę i charakter wykładanych treści.

Formacja czy teoria – spór drugorzędny

Nieustanny spór pomiędzy tym, na ile lekcja religii powinna być formacją a na ile teorią jest czymś, co można porównać do sporu: na ile matematyka powinna być świadomością, ile pieniędzy znajduje się w portfelu, a ile wydaliśmy na ostatnich zakupach. Jest to niewątpliwie skupianie się na sprawach drugorzędnych.

Okazuje się, że w przypadku religii ani teoria ani praktyka nie będą miały sensu, kiedy ani jedna ani druga nie wezmą się z pragnienia. Po pierwsze: poznania, po drugie: doświadczenia spotkania.

Szukanie nowych metod nauczania religii wydaje się być bezzasadne, ponieważ po ludzku, kiedy uczeń (na swój sposób, odpowiedni do wieku) nie będzie przekonany o owocności wiedzy przez siebie zdobytej, nie będzie chciał jej wykorzystać w życiu. Tutaj, inaczej niż w matematyce, weryfikacja poza wspólnotą Kościoła może być niemożliwa – czyli jeżeli nie będzie mocnego z nią zjednoczenia w świecie, który jest pozareligijny, wiedza będzie frustrująca, a praktyka usypiająca.

Może wydawać się śmieszne to, że na dyskotece w szkole podstawowej dzieci dużo lepiej radzą sobie z angielskim tekstem piosenki Lady Gagi niż z Modlitwą Pańską wypowiadaną po polsku. Tekst piosenki umieją wszystkie, „Ojcze nasz” powiedzieć umie mniej więcej 60 %, napisać – 20% dzieci.

Msze dla dzieci obchodzą rodziców, nie ich pociechy

Formacja religijna zamknięta w murach (czy to kościoła, czy szkoły) z braku nieustannej pielęgnacji usycha. Trudno wymagać od osoby dorastającej tego, aby potrafiła zadbać z pełną świadomością o to, jak radzić sobie z własną religijnością. Przykład i pomoc powinny iść z góry.

Zadziwiające jest to, że niekiedy Msze dla dzieci dużo bardziej interesują dorosłych niż ich pociechy. Tymczasem to rodzice powinni ewangelizować swoje dzieci, a nie na odwrót. W tym wypadku Msza z kazaniem dla rodziców byłaby jak najbardziej wskazana. Trudno wymagać od nich budowania wiary w dziecku, jeżeli sami – przez brak formacji – wyschli w środku, nie bardzo wiedząc na czym polega relacja z Bogiem – bo przecież nie odmawianiu pacierza rano i wieczorem, niejedzeniu mięsa w piątek, czy też niegniewaniu się…

Momentami zdarza się, że łatwiej współpracuje się z rodzicami, którzy być może na pierwszy rzut oka nie są zaangażowani religijnie, a ich życie nie zawsze jest do końca poukładane. Oczywiście jest to jakaś generalizacja, ale prościej jest kogoś doprowadzić do Boga pokazując mu Jego prawdziwe oblicze, niż wyprowadzać z błędu, kiedy w tym błędzie tkwi się od lat.

Traci transcendentny charakter

Tym, co wydaje się być najbardziej niebezpieczne w nauczaniu religii to przyzwyczajenie, że zawsze tak było i niczego nie warto zmieniać. Od formacji religijnej dzieci i młodzieży w Kościele są rodzice. Lekcja religii ma służyć jedynie pomocy i uzupełnieniu. Nie może być fundamentem. Dziecko powinno być tak uformowane przez rodziców, że będzie sobie w stanie poradzić bez dwóch godzin w tygodniu z nauczycielem religii.

Nie chodzi tu o idealną wiedzę, ale odwagę w jej poszukiwaniu. Dziecko nie musi mieć w sobie pełnej świadomości spotkania; być może wystarczy pytanie o to, z kim się spotyka.

Tymczasem po wieloletniej edukacji religijnej w młodym człowieku pozostaje jedynie doświadczanie tego, że jego środowisko (także, a może zwłaszcza, to rodzinne) żyje w innej optyce, niż lekcyjna – mimo, że do niej był zobowiązywany przez rodziców właśnie! Jedyną rzeczą, którą posiada, jest doświadczenie nieautentyczności. Nie po to jest lekcja religii.

Nie da się ukryć, że religia między wieloma przedmiotami w szkole traci swój transcendentny charakter. Niezależnie od tego czy w szkołach pozostanie, czy zostanie z nich wycofana – to rodzice odgrywają kluczową rolę w wychowaniu religijnym dzieci. Oni powinni stać się najważniejszymi nauczycielami swoich dzieci. Podstawowym środowiskiem do wzrastania w wierze jest dom rodzinny. On też może być miejscem zdobywania wiedzy religijnej (religijny Homeschooling!).

Dzieciom będzie łatwiej. W szkole wielu wspaniałych i oddanych swojej pracy nauczycieli religii będzie mogło im pomóc odkrywać piękno tego, w czym biorą udział i tego, kim się stają. Po to jest przecież lekcja religii.