W tym roku uroczystości odpustowe poprowadzi kardynał Dominik Duka, dominikanin i prymas Czech.

Przygotowania do przypadających 14 września uroczystości rozpocznie „Debata Dwóch Ambon”. 8 września o godzinie 19 w dominikańskiej bazylice temat „Krzyż – zapach, smak, barwa. U katolików i prawosławnych” podejmą dominikanin o. Jan Góra z Kościoła katolickiego i abp Abel, prawosławny ordynariusz lubelsko-chełmski.

Gospodarzem spotkania będzie dominikanin o. Tomasz Dostatni, prezes dominikańskiej Fundacji „Ponad Granicami”, która od kilkunastu lat organizuje cykl spotkań „Debata Dwóch Ambon”. Uczestniczą w nich katolicy, prawosławni, ewangelicy, a także Żydzi i muzułmanie.

9 września o godzinie 19 w bazylice Relikwii Krzyża Świętego odbędzie się tradycyjny Koncert dla Przyjaciół i Dobrodziejów – w podziękowaniu dla wszystkich, którzy wspierają lubelskich dominikanów. Na muzyczny wieczór złożą się kompozycje Krzesimira Dębskiego w wykonaniu Krakowskiego Trio Stroikowego i Chóru Lutnia Lubelska.

Duchowym przygotowaniem do przeżycia uroczystości odpustowych będą rozpoczynające się 11 września trzydniowe rekolekcje. Rozważania rekolekcyjne  o krzyżu wygłosi o. Mirosław Wylęgała z lubelskiego klasztoru braci kaznodziejów.

14 września o godzinie 16 uroczystą sumę odpustową odprawi w bazylice prymas Czech i dominikanin, kard. Dominik Duka. Po mszy świętej wyruszy tradycyjna procesja z Relikwiami Krzyża Świętego na Plac po Farze, gdzie nabożeństwo ekumeniczne poprowadzi abp Abel.

Święto Podwyższenia Krzyża Świętego związane jest z uroczystością poświęcenia wzniesionej przez cesarza Konstantyna bazyliki Grobu Pańskiego w Jerozolimie – co miało miejsce 13 września 335 roku. Następnego dnia, 14 września, wystawiono do publicznej adoracji relikwie Krzyża Świętego, które zostały znalezione przez św. Helenę.

Każdego roku uroczystość poświęcenia bazyliki obchodzono z wielką okazałością, zwracano przy tym uwagę przede wszystkim na rocznicę poświęcenia kościoła. Z czasem doszło do przesunięcia akcentu i adoracja Krzyża zaczęła zajmować pierwsze miejsce. Z Jerozolimy uroczystość ku uczczeniu Krzyża rozszerzyła się na inne Kościoły Wschodnie.

Kult krzyża w Lublinie związany jest z obecnością w bazylice dominikanów relikwii Drzewa Krzyża Świętego – jednych z największych na świecie. W nocy z 9 na 10 lutego 1991 roku zostały one skradzione, klasztor posiada jednak wciąż dwa inne relikwiarze.

Dzięki relikwiom Lublin stał się ważnym celem pielgrzymek. W XVI wieku dominikańska świątynia w Lublinie, obok Jasnej Góry w Częstochowie i kościoła Bożego Ciała w Poznaniu, należała do największych polskich sanktuariów. Zapisy kronik klasztornych podają, że i w czasie rozbiorów przybywali tu pielgrzymi z odległych miast.

Od 2005 roku relikwie Drzewa Krzyża Świętego umieszczone są w nowym relikwiarzu. Relikwiarz ma formę krzyża łacińskiego o zaokrąglonych końcach ramion.